Đánh giá một cách toàn diện, sâu sắc việc thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW có lẽ sẽ được thể hiện tại tổng kết 5 năm ở các địa phương và Trung ương. Người viết bài này xin được nêu một vài ý kiến về biểu hiện tính hình thức trong việc học tập các chuyên đề và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh những năm qua.
Qua hơn 4 năm triển khai thực hiện Chỉ thị 03-CT/TW, trên phạm vi cả nước và tỉnh ta đã triển khai học tập, quán triệt và thực hiện 04 chuyên đề: Suốt đời phấn đấu cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, làm người công bộc tận tụy, trung thành của nhân dân, đời tư trong sáng, cuộc sống giản dị (chuyên đề năm 2011-2012); Về phong cách dân chủ, nêu gương; nêu cao trách nhiệm gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp (chuyên đề năm 2013); Về nêu cao tinh thần trách nhiệm, chống chủ nghĩa cá nhân, nói đi đôi với làm (chuyên đề năm 2014) và Về trung thực, trách nhiệm; gắn bó với nhân dân; xây dựng Đảng trong sạch vững mạnh.
Trên cơ sở hướng dẫn của Ban Tuyên giáo Trung ương, đối với các chuyên đề hàng năm, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đều đã ban hành kế hoạch thực hiện, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy hướng dẫn triển khai quán triệt, tuyên truyền và tổ chức thực hiện. Công tác bồi dưỡng tập huấn cho báo cáo viên, chuẩn bị tài liệu và các điều kiện khác được chuẩn bị chu đáo, vì vậy triển khai quán triệt và thực hiện các chuyên đề được quán triệt sâu, rộng tới các tổ chức đảng ở cơ sở.
Từ thực tiễn theo dõi ở các địa phương, cơ sở, chúng tôi thấy rằng: cái được lớn nhất qua học tập các chuyên đề nêu trên đã làm cho đông đảo cán bộ, đảng viên nhận thức rõ hơn những giá trị to lớn trong tư tưởng và tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh, qua đó mỗi người thấy được trách nhiệm phải tu dưỡng, rèn luyện, làm theo những tư tưởng, phẩm chất của Hồ Chí Minh. Những tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh qua học tập các chuyên đề có tác động sâu sắc đến tư tưởng, tình cảm của nhiều người, có tác động nhắc nhở, cổ vũ cán bộ, đảng viên và nhân dân phấn đấu làm theo.
Trên thực tế, đã có những chuyển biến tích cực về đạo đức, lối sống của cán bộ, đảng viên và các tầng lớp nhân dân. Đã xuất hiện những tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến được xã hội ghi nhận, được biểu dương khen thưởng. Trên địa bàn tỉnh ta, tổng kết hàng năm, 03 năm vừa qua, nhiều cá nhân đảng viên, tổ chức đảng được vinh danh, khen thưởng về học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh. Tại Đại hội thi đua yêu nước tỉnh Hưng Yên lần thứ VIII (tổ chức tháng 10/2015) đã có 36 cá nhân, 9 tập thể điển hình tiên tiến trong các lĩnh vực xây dựng Đảng, phát triển kinh tế xã hội, quốc phòng, an ninh đã vượt qua nhiều khó khăn, cống hiến hết mình vì sự phát triển nhanh và bền vững của quê hương Hưng Yên.
Tuy nhiên, việc tổ chức quán triệt và thực hiện các chuyên đề trong những năm qua vẫn còn hạn chế. Một trong những hạn chế đó là một số nơi thực hiện các chuyên đề còn mang tính hình thức. Theo tôi, “tính hình thức” trong việc tổ chức triển khai các chuyên đề vừa qua thể hiện khá đa dạng, xin được nêu một số khía cạnh nổi bật sau:
Thứ nhất, không ít tổ chức cơ sở đảng, cơ quan, đơn vị không thực hiện đầy đủ hướng dẫn quy trình đề ra, không bảo đảm thời gian cần thiết, còn ghép với nhiều nội dung khác của cơ quan, đơn vị khi tổ chức học tập các chuyên đề. Tuy có tổ chức học tập các chuyên đề, song nội dung người truyền đạt rất sơ sài, qua loa, chiếu lệ,…vì vậy, cán bộ, đảng viên ở cơ sở khó có thể hiểu một cách hệ thống, sâu sắc tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh.
Thứ hai, việc thảo luận, liên hệ, biện pháp thực hiện là yêu cầu trong việc quán triệt, triển khai các chuyên đề. Tuy nhiên rất ít các chi, đảng bộ cơ sở tổ chức cho đảng viên thảo luận thảo luận nội dung các chuyên đề, gắn với bàn phương hướng, biện pháp, mà hầu hết các đơn vị chỉ quan tâm tới việc tổ chức quán triệt và thông qua chương trình (hoặc kế hoạch) hành động do cấp ủy dự thảo. Nói một cách khác, việc tổ chức quán triệt như vậy là chưa nghiêm túc, về thực chất là hình thức, vì vậy hiệu quả, tác dụng qua học tập các chuyên đề còn thấp là lẽ đương nhiên.
Thứ ba, xây dựng đăng ký những việc làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đước Hồ Chí Minh của tập thể, cá nhân còn hình thức. Yêu cầu chung khi học tập, quán triệt các chuyên đề học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh là qua học tập, quán triệt, mỗi cá nhân tự soi vào bản thân, đề ra những việc làm thiết thực, phù hợp với cá nhân mình; như thế mới có tác dụng của việc học tập.
Trên thực tế vừa qua, nhiều đơn vị, cá nhân cũng có bản đăng ký với nội dung tham gia thực hiện, song nội dung đăng ký các phần việc làm theo hoặc là chung chung hoặc mang tính chuyên môn thuần túy, không phù hợp với yêu cầu của học tập chuyên đề. Chẳng hạn học tập chuyên đề năm 2013 về phong cách quần chúng, dân chủ, nêu gương; nêu cao trách nhiệm gương mẫu của cán bộ, đảng viên, nhất là cán bộ lãnh đạo chủ chốt các cấp, thì đối với đồng chí đảng viên phải căn cứ vào vị trí công tác của mình mà đề ra những việc cần phải làm để thể hiện rõ phong cách quần chúng, phong cách dân chủ, phong cách nêu gương…
Nguyên nhân chủ yếu của những biểu hiện “tính hình thức” nêu trên là do nhận thức chưa đầy đủ, sâu sắc của các cấp ủy đảng, chính quyền, địa phương, đơn vị; là do thiếu sự đôn đốc, giám sát của cấp ủy đảng cấp trên; là do trong nhiều năm qua, chúng ta triển khai rất nhiều chuyên đề (gần 10 năm triển khai Chỉ thị 06-CT/TW của Bộ Chính trị khóa X và Chỉ thị 03-CT/TW của Bộ Chính trị khóa XI, đến nay chúng ta đã triển khai học tập 11 chuyên đề); có chuyên đề một số ít nội dung trùng với chuyên đề trước; mặt khác chuyên đề nào hầu như cũng đều yêu cầu ngoài việc quán triệt, phải thảo luận, xây dựng chương trình hành động, đăng ký việc làm theo,…dẫn đến tâm lý không ít cấp ủy tổ chức đảng, cán bộ đảng viên chưa thực sự hào hứng, làm qua loa, đại khái cho xong…
Tuy “tính hình thức” chưa phải là những hạn chế, thiếu sót quá nghiêm trọng, song nếu không nhận diện đúng “tính hình thức” để từ đó có biện pháp sửa chữa, khắc phục mà để kéo dài, có thể dẫn tới phản tác dụng, nguy hại: xáo mòn, mất đi ý nghĩa lớn lao của tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh…
Để khắc phục tính hình thức trong việc triển khai các chuyên đề học tập, làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh tới đây, chúng tôi đề nghị:
Một là, nâng cao ý thức tự giác của các cấp ủy đảng, cơ quan, đơn vị, nhất là người đứng đầu về mục đích, ý nghĩa của việc học tập, làm theo tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh; chủ động và sáng tạo tìm ra những hình thức mới, biện pháp mới để chuyển tải những tư tưởng, tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh vĩ đại, bình dị đến với mỗi cán bộ, đảng viên, nhân dân; để làm sao mỗi người đều hào hứng tiếp thu học tập và tự giác thực hiện có hiệu quả.
Hai là, nâng cao chất lượng đội ngũ báo cáo viên, phải lựa chọn và bồi dưỡng tốt đội ngũ báo cáo viên. Báo cáo viên phải là những đồng chí được tập huấn kỹ lưỡng, nghiên cứu, chuẩn bị công phu, nêu cao tinh thần trách nhiệm, sáng tạo trong việc truyền đạt những tư tưởng lớn và đạo đức cao đẹp Hồ Chí Minh tới cán bộ, đảng viên.
Ba là, tăng cường hơn khâu đôn đốc, giám sát của các tổ chức đảng cấp trên đối với cơ sở, để chúng ta kịp thời phát hiện, nhân rộng những cách làm hay, hiệu quả từ khâu quán triệt đến triển khai thực hiện, nhắc nhở các đơn vị tổ chức quán triệt, triển khai qua loa, đại khái…
Thời gian tới, theo Hướng dẫn của Ban Tuyên giáo Trung ương, các tổ chức đảng chúng ta tiếp tục thực hiện chủ đề năm 2015 và những năm trước đây, người viết bài này mong rằng mỗi tổ chức đảng chúng ta có những biện pháp thiết thực khắc phục cơ bản “tính hình thức” nêu trên để đưa việc học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh đi vào thực chất, chiều sâu, hiệu quả, góp phần xây dựng Đảng ta ngày càng trong sạch vững mạnh, xứng đáng với sự  mong mỏi của Chủ tịch Hồ Chí Minh kính yêu, của toàn thể cán bộ, đảng viên và nhân dân.

Đỗ Cảnh Hưng