Ảnh minh hoạ

Trong suốt quá trình hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn đặc biệt coi trọng, quan tâm đến công tác cán bộ và xây dựng đội ngũ cán bộ các cấp trong sạch, vững mạnh toàn diện, phục vụ đắc lực cho sự nghiệp “kháng chiến, kiến quốc” giành thắng lợi. Người khẳng định: “Muôn việc thành công hoặc thất bại đều do cán bộ tốt hay kém”; “cán bộ là cái gốc của mọi công việc”. Để phát huy hết tài năng, sở trường của cán bộ, Người yêu cầu phải “Phải khéo dùng cán bộ”. Bài viết làm rõ nội dung quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về “Phải khéo dùng cán bộ” và sự vận dụng trong giai đoạn hiện nay.

Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh nhấn mạnh: “Phải khéo dùng cán bộ – Không có ai cái gì cũng tốt, cái gì cũng hay. Vì vậy, chúng ta phải khéo dùng người, sửa chữa những khuyết điểm cho họ, giúp đỡ ưu điểm của họ. Thường chúng ta không biết tùy tài mà dùng người. Thí dụ: Thợ rèn thì bảo đi đóng tủ, thợ mộc thì bảo đi rèn dao. Thành thử hai người đều lúng túng. Nếu biết tùy tài mà dùng người, thì hai người đều thành công”. Đây là quan điểm đặc sắc, có giá trị cả về mặt lý luận và thực tiễn đối với công tác cán bộ của Đảng ta trước đây cũng như giai đoạn hiện nay.

Tư tưởng “Phải khéo dùng cán bộ” của Chủ tịch Hồ Chí Minh

Một là, lựa chọn cán bộ. Trong lựa chọn cán bộ, theo Chủ tịch Hồ Chí Minh phải lựa chọn: “Những người đã tỏ ra rất trung thành và hăng hái trong công việc, trong lúc đấu tranh; Những người liên lạc mật thiết với dân chúng, hiểu biết dân chúng. Luôn luôn chú ý đến lợi ích của dân chúng. Như thế, thì dân chúng mới tin cậy cán bộ và nhận cán bộ đó là người lãnh đạo của họ. Những người có thể phụ trách giải quyết các vấn đề trong những hoàn cảnh khó khăn. Ai sợ phụ trách và không có sáng kiến thì không phải người lãnh đạo. Người lãnh đạo đúng đắn cần phải: Khi thất bại không hoang mang, khi thắng lợi không kiêu ngạo. Khi thi hành các nghị quyết kiên quyết, gan góc không sợ khó khăn. Những người luôn luôn giữ đúng kỷ luật. Đó là những khuôn khổ để lựa chọn cán bộ, chúng ta phải theo cho đúng”. Như vậy, có làm tốt công tác lựa chọn cán bộ thì chúng ta mới có được đội ngũ cán bộ đông đảo và chất lượng cao; đặc biệt sẽ loại bỏ được những phần tử cơ hội, chống đối, thù địch lọt vào hàng ngũ cán bộ nhằm chống phá Đảng, Nhà nước và cách mạng.

Hai là, phải biết rõ cán bộ. Để dùng cán bộ cho đúng, cho hiệu quả thì ngoài việc tuyển lựa cán bộ kỹ lưỡng, bài bản thì phải biết rõ về cán bộ. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh: “Phải biết rõ cán bộ – Từ trước đến nay, Đảng ta chưa thực hành cách thường xem xét cán bộ. Đó là một khuyết điểm to. Kinh nghiệm cho ta biết: mỗi lần xem xét lại nhân tài, một mặt thì tìm thấy những nhân tài mới, một mặt khác thì những người hủ hóa cũng lòi ra”5, có nghĩa là phải tìm hiểu về lý lịch chính trị, phẩm chất chính trị tư tưởng, đạo đức, lối sống, trình độ, năng lực, phương pháp, tác phong công tác, ưu điểm, khuyết điểm và kết quả hoàn thành chức trách, nhiệm vụ của họ. Chỉ có như vậy, mới phát hiện nhân tài, bổ sung cán bộ cho cách mạng, đất nước; đồng thời, sàng lọc, loại bỏ được những cán bộ thoái hóa, biến chất.

Ba là, phải cất nhắc cán bộ một cách cho đúng. Trong quá trình sử dụng cán bộ, Người yêu cầu phải thật sự thận trọng: “Cất nhắc cán bộ là một công tác cần kíp. Khi cất nhắc một cán bộ, cần phải xét rõ người đó có gần gũi quần chúng, có được quần chúng tin cậy và mến phục không. Lại phải xem người ấy xứng với việc gì. Nếu người có tài mà dùng không đúng tài của họ, cũng không được việc”6. Việc cất nhắc cán bộ phải đúng phương châm, quan điểm, nguyên tắc, đúng quy trình, đúng người, đúng việc, tránh lãng phí và sử dụng không đúng nhân tài; đồng thời, tuyệt đối không được qua loa, đại khái, cảm tính, vì mục đích cá nhân, cục bộ, bè phái, lợi ích nhóm và phải bảo đảm khách quan, toàn diện, dân chủ, công khai, minh bạch.

Bốn là, phải phân phối cán bộ cho đúng. Theo Người, việc “Phải phân phối cán bộ cho đúng” là khâu rất quan trọng trong công tác cán bộ. Phân phối tốt, hợp lý là biểu hiện rõ nét cho việc khéo dùng cán bộ, ngược lại khéo dùng cán bộ chính là để phân phối cán bộ được tốt hơn. Phân phối tốt cán bộ sẽ tạo ra sự cân bằng, hài hòa, hợp lý đội ngũ cán bộ ở các ngành, lĩnh vực, tỉnh, thành phố từ trung ương đến cơ sở và góp phần sử dụng hiệu quả cán bộ, tránh lãng phí. Người huấn thị: “Phải phân phối cán bộ cho đúng – Thí dụ: trong một nơi quan trọng ở một thành thị to thì phải phái những cán bộ có quan hệ khăng khít với quần chúng. Họ là người trong quần chúng mà ra, có sáng kiến, tinh thần, chắc chắn, chí khí vững vàng. Phải dùng người đúng chỗ, đúng việc”7.

Năm là, phải giúp cán bộ cho đúng và phải giữ gìn cán bộ. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh “Phải khéo dùng cán bộ” còn được thể hiện ở việc phải thường xuyên giúp đỡ cán bộ cho đúng, giúp họ nhận biết sai lầm, khuyết điểm để sửa chữa, khắc phục kịp thời, hiệu quả; đồng thời, phải biểu dương, khen thưởng, động viên, khích lệ khi họ đạt được những kết quả, thành tích cao trong công tác, trong chiến đấu và lao động sản xuất. Đặc biệt, phải luôn kiểm tra, giám sát và kiểm soát cán bộ thật chặt chẽ, nhất là kiểm soát tốt quyền lực của cán bộ sẽ là biện pháp hữu hiệu để phòng, chống quan liêu, cục bộ, bề phái, lợi ích nhóm, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, lợi dụng chức vụ, quyền hạn mưu cầu cho lợi ích cá nhân. Người huấn dụ: “Phải giúp cán bộ cho đúng – Phải luôn luôn dùng lòng thân ái mà giúp đỡ, lãnh đạo cán bộ. Giúp họ sửa chữa những chỗ sai lầm. Khen ngợi họ lúc họ làm được việc. Và phải luôn luôn kiểm soát cán bộ”8.

Cùng với việc giúp đỡ cán bộ cho đúng thì cần phải giữ gìn cán bộ, nhất là những nơi khó khăn, gian khổ, những nhiệm vụ trọng yếu, liên quan đến bí mật, vận mệnh quốc gia, dân tộc thì càng cần phải làm cho tốt vấn đề trên. Giữ gìn cán bộ cho thật tốt chính là giữ gìn tài sản vô giá của cách mạng, Nhân dân và đất nước. Giúp đỡ cán bộ cho đúng, giữ gìn cán bộ cho tốt phải luôn gắn chặt với công tác điều động, luân chuyển cán bộ nhằm bảo đảm sự công bằng, dân chủ và mọi cán bộ đều được thử thách, rèn luyện trong gian khó, trưởng thành và tiến bộ thông qua thực tiễn đấu tranh cách mạng.

Sáu là, bố trí, sắp xếp, sử dụng cán bộ. Đây là nội dung thể hiện sâu sắc nhất tư tưởng Hồ Chí Minh “Phải khéo dùng cán bộ”, là khâu quyết định đến sự thành bại của công việc, của cách mạng. Bởi vì, lựa chọn, xây dựng được đội ngũ cán bộ vừa “hồng”, vừa “chuyên”, có đủ đức và đủ tài là vô cùng quan trọng, khó khăn, lâu dài và rất cần thiết đối với nước nhà trong mọi thời kỳ cách mạng. Theo Người: “Mục đích khéo dùng cán bộ, cốt để thực hành đầy đủ chính sách của Đảng và Chính phủ. Nếu cán bộ có ý hoang mang, sợ hãi, buồn rầu, uất ức, hoặc công tác không hợp, chắc không thành công được”9. Người cũng chỉ rõ: “Dùng người cũng như dùng gỗ. Người thợ khéo thì gỗ to, nhỏ, thẳng, cong, đều tùy chỗ mà dùng được”10. Khéo dùng cán bộ tức là phải có quan điểm đúng, động cơ đúng, phải khách quan, công tâm, công khai, dân chủ trong sử dụng cán bộ, biết bố trí, sắp xếp cán bộ đúng người, đúng lúc, đúng việc, đúng năng lực, sở trường của họ. Đồng thời, Hồ Chí Minh cũng đã chỉ rõ những căn bệnh trong dùng cán bộ: “1. Ham dùng người bà con, anh em quen biết, bầu bạn, cho họ là chắc chắn hơn người ngoài. 2. Ham dùng những kẻ khéo nịnh hót mình, mà chán ghét những người chính trực. 3. Ham dùng những người tính tình hợp với mình, mà tránh những người tính tình không hợp với mình”11. Những sai lầm, khuyết điểm đó không những lãng phí người tài mà còn là cội nguồn sinh ra mất đoàn kết, cục bộ, bè phái, thủ tiêu đấu tranh dẫn đến tình trạng đoàn kết xuôi chiều, hình thức, “nịnh hót” trong nội bộ.

Bảy là, có lòng khoan dung, vị tha đối với cán bộ. Cán bộ cũng là con người, cũng có lúc mắc phải sai lầm, khuyết điểm, không phải cái gì cũng tốt, cái gì cũng hay. Người đã nhấn mạnh: “Người đời ai cũng có khuyết điểm. Có làm việc thì có sai lầm. Chúng ta không sợ có sai lầm và khuyết điểm, chỉ sợ không chịu cố gắng sửa chữa sai lầm và khuyết điểm. Và càng sợ những người lãnh đạo không biết tìm cách đúng để giúp cán bộ sửa chữa sai lầm và khuyết điểm”13. Bởi theo Người: “Trừ những người cố ý phá hoại, ngoài ra không ai cố ý sai lầm, sai lầm là vì không hiểu, không biết”14. Do vậy, người làm công tác cán bộ phải có lòng khoan dung, vị tha, tìm cách giúp đỡ để cán bộ sửa chữa sai lầm, khuyết điểm. Song, Người cũng chỉ rõ: “đối với cán bộ bị sai lầm, ta quyết không nên nhận rằng họ muốn như thế, mà công kích họ. Trái lại, ta phải dùng thái độ thân thiết, giúp họ tìm ra cái cớ vì sao mà sai lầm? Sai lầm như thế, sẽ có hại đến công việc thế nào? Làm thế nào mà sửa chữa? Tóm lại, phải phê bình cho đúng. Muốn họ thành tâm sửa chữa, phải giải thích rõ ràng, làm cho họ tự trông thấy, tự nhận rõ sự sai lầm đó, làm cho họ vui lòng sửa đổi, chứ không phải bị cưỡng bức mà sửa đổi”15. Khéo dùng cán bộ còn thể hiện ở chỗ kết hợp các thế hệ cán bộ một cách đúng đắn, khéo kết hợp giữa cán bộ già và cán bộ trẻ để bổ sung cho nhau. Người cũng nhận định: “Hiện nay, trong đội ngũ cán bộ của Đảng có cán bộ già, có cán bộ trẻ. Cán bộ già là vốn quý của Đảng, họ có kinh nghiệm về mặt lãnh đạo, được rèn luyện, thử thách nhiều trong thực tế đấu tranh. Nhưng cũng có một số cán bộ già đến một thời kỳ nào đấy là dừng lại, không tiến lên được, hay bám lấy cái cũ, không nhạy cảm với cái mới. Còn cán bộ trẻ tuy chưa có một số ưu điểm như cán bộ già, nhưng họ lại hăng hái, nhạy cảm với cái mới, chịu khó học tập, cho nên tiến bộ rất nhanh”.

Thu Hiền