I. Khái quát hệ thống giáo dục và đào tạo tỉnh Hưng Yên

Thuộc khu vực đồng bằng sông Hồng, Hưng Yên là tỉnh có bề dày lịch sử, giàu truyền thống hiếu học. Nơi đây chính là quê hương đã sản sinh cho dân tộc nhiều nhà khoa bảng, trạng nguyên, tiến sĩ được lịch sử lưu danh. Phát huy truyền thống văn hiến và cách mạng, ngay sau Cách mạng Tháng Tám 1945, thực hiện lời kêu gọi chống nạn giặc dốt của Chủ tịch Hồ Chí Minh, dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ tỉnh Hưng Yên, chiến dịch diệt giặc dốt được toàn dân hưởng ứng, nạn dốt dần được thanh toán. Trong thời kỳ vừa kháng chiến vừa kiến quốc, nhân dân Hưng Yên nỗ lực vượt qua những khó khăn, thử thách để thực hiện chủ trương phát triển quy mô và nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông. Nhờ giải pháp đúng đắn, truyền thống hiếu học của nhân dân được khơi dậy và phát huy, sự nghiệp giáo dục tỉnh Hưng Yên tiếp tục phát triển, trở thành tỉnh điển hình của cả nước về bổ túc văn hóa.

Trong  sự  nghiệp  đổi  mới,  đặc  biệt  là  từ  sau  tái  lập (01/01/1997), cấp ủy, chính quyền tỉnh Hưng Yên tiếp tục quan tâm, chăm lo, đầu tư phát triển giáo dục và đào tạo. Nhờ đó, quy mô, mạng lưới cơ sở giáo dục được duy trì, phát triển; chất lượng giáo dục từng bước được nâng lên, góp phần nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, phục vụ đắc lực công cuộc đổi mới của đất nước, của tỉnh trong xu thế hội nhập quốc tế.

1. Quy mô, mạng lưới cơ sở giáo dục được duy trì, phát triển

Quy mô giáo dục và đào tạo từ mầm non đến phổ thông được  giữ  vững,  từng  bước  được  chuẩn  hóa.  Năm  học  2015-2016, toàn tỉnh có 572 trường học và cơ sở giáo dục, đào tạo; trong đó: 181 trường mầm non; 170 trường tiểu học; 171 trường trung học cơ sở; 38 trường trung học phổ thông; 11 trung tâm giáo dục thường xuyên;ngoài ra, trên địa bàn còn có 1 trường phổ thông đa cấp là Trường Đoàn Thị Điểm ECOPARK với gần 270 nghìn học sinh tham gia học tập, rèn luyện. Công tác đầu  tư  xây  dựng  cơ  sở  vật  chất  trường  học  được  đẩy  mạnh theo hướng đồng bộ, đạt chuẩn và hiện đại. Toàn tỉnh có 8.985 phòng  học,  trong  đó  7.699  phòng  học  kiên  cố  cao  tầng,  đạt 85,6%[1]; có 274 trường đạt chuẩn quốc gia [2]. Đội ngũ nhà giáo được đảm bảo về số lượng, cân đối ở các ngành học, cấp học và ngày càng nâng cao về trình độ [3]. Giáo viên tận tụy với nghề, có tinh thần trách nhiệm, sáng tạo và ý thức tự bồi dưỡng nâng cao năng lực giảng dạy. Hàng năm, ngành Giáo dục và Đào tạo tổ chức các lớp tập huấn về chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng nghề nghiệp cho đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên các cấp. Đến nay, 100% giáo viên đạt chuẩn, trong đó trên chuẩn bậc mầm non: 63,21%; tiểu học: 88,33%; trung học cơ sở: 63,25%; trung học phổ thông: 13,3%.

Giáo dục đại học, cao đẳng và trung cấp chuyên nghiệp đạt nhiều thành tựu quan trọng. Đề án Khu Đại học Phố Hiến được triển khai xây dựng với mục tiêu mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng giáo dục đại học cho vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ và vùng thủ đô Hà Nội, phù hợp với chiến lược phát triển giáo dục đào tạo và xu thế hội nhập quốc tế. Đến năm 2016, trên địa bàn có 7 trường đại học [4], 10 trường cao đẳng [5] và 3 trường  trung  cấp [6]. Công  tác  xây  dựng  và  phát  triển  đội  ngũ giảng viên, giáo viên luôn được các nhà trường quan tâm, đầu tư có chất lượng. Đến năm 2015, số giảng viên, giáo viên biên chế giảng dạy tại các trường là 2.227 người, trong đó: 1.186 giảng viên trình độ thạc sĩ, tiến sĩ (chiếm 53,25%), 1.023 giảng viên trình độ đại học (chiếm 45,93%) và 18 giảng viên dạy thực hành có tay nghề bậc cao. Quy mô đào tạo tiếp tục phát triển, đáp ứng nhu cầu học tập của hàng vạn học sinh, sinh viên trong và ngoài tỉnh. [7].

2. Chất lượng giáo dục và đào tạo từng bước được nâng cao

Cùng với nhiệm vụ củng cố, mở rộng quy mô trường lớp, nhiệm vụ nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo mầm non, phổ thông được ngành Giáo dục và Đào tạo đặc biệt coi trọng với nhiều giải pháp phù hợp được đề xuất và triển khai trong thực tiễn. Nhờ đó, chất lượng các mặt giáo dục tiếp tục chuyển biến tích cực, thuộc tốp đầu cả nước: là tỉnh thứ 6 đạt chuẩn phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ 5 tuổi, thứ 7 đạt chuẩn phổ cập giáo dục tiểu học mức độ II. Học sinh có học lực khá, giỏi tăng hàng năm; học sinh đạt giải trong các kỳ thi chọn học sinh giỏi cấp quốc gia đạt cao [8]; tỷ lệ học sinh tốt nghiệp các cấp đạt cao [9]; thi đỗ đại học hàng năm đạt 51% trở lên. Giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh được đẩy mạnh, đa số học sinh có hạnh kiểm tốt, khá.

Các trường đại học, cao đẳng và trung cấp chuyên nghiệp chú trọng đổi mới chương trình, phương pháp giảng dạy; các môn học lý luận chính trị có sự đổi mới cơ bản để phù hợp với điều kiện mới. Chất lượng giáo dục và đào tạo tiếp tục chuyển biến theo hướng tích cực, đảm bảo chuẩn đầu ra cả về năng lực, trình độ lẫn phẩm chất đạo đức, lối sống, bước đầu đáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh và cả nước. Kết quả đánh giá xếp loại hàng năm cho thấy, đa số sinh viên có kết quả rèn luyện tốt, khá; sinh viên tốt nghiệp ra trường có học lực khá, giỏi chiếm tỷ lệ gần 70% và có xu hướng tăng. Năm 2015, Đội Robocon - Trường Đại học Sư phạm kỹ thuật Hưng Yên vô địch cuộc thi Robocon trong nước và Châu Á - Thái Bình Dương. Các trường đã tham gia tích cực vào việc đào tạo nguồn nhân lực có chất lượng cho tỉnh và khu vực, góp phần nâng tỷ lệ lao động qua đào tạo của tỉnh lên 54%. Không chỉ chú trọng nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng yêu cầu đòi hỏi ngày càng cao của thị trường lao động, các trường còn tập trung giải quyết việc làm cho sinh viên sau tốt nghiệp, trong đó có việc kết nối, ký kết hợp đồng với doanh nghiệp, công ty sử dụng lao động để sinh viên ra trường có việc làm ngay [10].

Những thành tựu phát triển toàn diện giáo dục và đào tạo trước hết bắt nguồn từ truyền thống hiếu học được nuôi dưỡng và khơi dậy trong mỗi cá nhân, mỗi gia đình, làng xóm và xã hội; từ sự quan tâm đầu tư của Đảng, Nhà nước cũng như sự nỗ lực của cấp ủy, chính quyền các cấp, ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh Hưng Yên. Kết quả này góp phần hoàn thiện hạ tầng giáo dục và đào tạo, là tiền đề thuận lợi để tiến hành công cuộc đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đảm bảo mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, tạo nền tảng cơ bản để Hưng Yên sớm trở thành tỉnh công nghiệp.

II. Công tác giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên trong các nhà trường

Nhận thức rõ vai trò, trách nhiệm của giáo dục toàn diện, với mục tiêu giúp học sinh phát triển cả về đạo đức, trí tuệ, thẩm mỹ, hình thành nhân cách con người Việt Nam xã hội chủ nghĩa, xây dựng tư cách và trách nhiệm công dân, từ nhiều năm nay, cấp ủy, chính quyền các cấp tỉnh Hưng Yên đặc biệt quan tâm chỉ đạo, thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp mở rộng quy mô và nâng cao chất lượng toàn diện về giáo dục và đào tạo. Cùng với việc thực hiện tốt phong trào thi đua dạy tốt, học tốt các môn văn hóa, ngành Giáo dục và Đào tạo luôn đẩy mạnh công tác giáo dục truyền thống lịch sử, đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên, tạo ra những thế hệ học trò có phẩm chất đạo đức, lối sống tốt.

Để thực hiện nhiệm vụ quan trọng này, ngay từ đầu các năm học, ngành Giáo dục và Đào tạo ban hành văn bản chỉ đạo, đôn đốc, hướng dẫn các cơ sở giáo dục trong tỉnh triển khai thực hiện. Căn cứ vào mục tiêu, bám sát vào nội dung chỉ đạo của ngành, cấp ủy, ban giám hiệu các nhà trường tổ chức quán triệt, phân công trách nhiệm cụ thể cho từng bộ phận khoa, phòng, tổ bộ môn, các tổ chức đoàn thể và toàn thể đội ngũ cán bộ, giảng viên, giáo viên và nhân viên trong trường. Từ những chuyển biến trong nhận thức, lực lượng nòng cốt này đã thường xuyên triển khai thực hiện các mục tiêu giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên từ bước đầu trang bị những kiến thức, kỹ năng đến hình thành thái độ, tình cảm, niềm tin đúng đắn và việc tự giác rèn luyện, tu dưỡng chuẩn mực đạo đức xã hội.

Hầu  hết  những  phẩm  chất  đạo  đức,  lối  sống  quan  trọng, cần thiết của người công dân Việt Nam trong thời kì đổi mới và hội nhập được các thế hệ nhà giáo truyền dạy cho học sinh, sinh viên. Giáo dục phẩm chất chính trị: Giáo dục tình yêu quê hương, đất nước, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, sự điều hành của Nhà nước; ý thức chấp hành chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; thái độ tích cực tham gia các hoạt động chính trị, xã hội. Giáo dục đạo đức: Giáo dục lòng nhân ái, bao dung, độ lượng, trân trọng các giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc; nhận thức và hành vi đúng đắn theo các chuẩn mực xã hội; phê phán các hành vi không phù hợp chuẩn mực đạo đức xã hội; đạo đức nghề nghiệp và tác phong công nghiệp, hiện đại. Giáo dục lối sống: Giáo dục nhận thức, hành vi, thói quen của lối sống văn minh, tiến bộ, phù hợp với bản sắc dân tộc; trách nhiệm của cá nhân trước tập thể và cộng đồng, biết ủng hộ, khuyến khích những biểu hiện của lối sống văn hóa, biết phê phán những biểu hiện của lối sống lạc hậu, ích kỷ, lối sống thực dụng; ý thức công dân của xã hội hiện đại, sống và làm việc theo pháp luật.

Những môn khoa học xã hội và nhân văn, trực tiếp và chủ chốt là các môn lý luận Mác - Lênin, Nhà nước và Pháp luật, Giáo dục quốc phòng, Đạo đức, Giáo dục công dân đóng vai trò quan trọng trong giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên. Đến nay, đội ngũ giảng viên, giáo viên giảng dạy các môn học này được đảm bảo về số lượng và chất lượng. Ngoài việc dạy đúng, đủ chương trình, giảng viên, giáo viên đã chủ động lồng ghép những nội dung giáo dục mới, thiết thực với học  sinh,  sinh  viên  thông  qua  các  phương  pháp  và  kỹ  thuật dạy học phù hợp. Từ những nỗ lực đổi mới trong nội dung và phương pháp giáo dục, đội ngũ giảng viên, giáo viên phụ trách môn đã dần làm thay đổi nhận thức của học sinh, sinh viên về vị trí môn học trong tổng thể chương trình học tập cũng như phát huy được vai trò của nó trong giáo dục nhân cách, đạo đức,lối sống. Đồng thời với việc phát huy giá trị của các bộ môn nòng cốt, giảng viên, giáo viên còn tăng cường lồng ghép, tích hợp nội dung giáo dục đạo đức, lối sống, lý tưởng sống vào các môn học khác nhưng vẫn đảm bảo cân đối, hài hòa giữa trang bị kiến thức và rèn luyện kỹ năng, phát triển phẩm chất cho học sinh, sinh viên.

Đi đôi với giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên thông qua giờ dạy chính khóa, các cơ sở giáo dục từ mầm non đến đại học đã tổ chức và duy trì thường xuyên các hạt động tập thể, hoạt động ngoại khóa. Nhân các ngày lễ, ngày kỷ niệm của đất nước, của tỉnh, của ngành và nhà trường, các hoạt động ngoại khóa được tổ chức như: cắm trại, dã ngoại, giao lưu văn nghệ, thể dục, thể thao, thi tìm hiểu pháp luật, thăm quan di tích lịch sử, gặp gỡ nhân chứng lịch sử, thăm, tặng quà các gia đình chính sách.... Với những hoạt động ngoại khóa được tổ chức đa dạng, thiết thực, phù hợp điều kiện của từng đối tượng, phù hợp từng trường, không những giúp học sinh, sinh viên củng cố và hoàn thiện kiến thức đã học trên lớp, nâng cao hiểu biết về các lĩnh vực của đời sống xã hội, mà còn tạo cơ hội cho học sinh, sinh viên chuyển hóa bước đầu những tri thức và niềm tin về các chuẩn mực đạo đức đã được tiếp thu thành hành vi và thói quen của bản thân.

Giáo dục đạo đức, lối sống thông qua các phong trào, cuộc thi  do  ngành  Giáo  dục  và  Đào  tạo  phát  động  như  “Dạy  tốt, học tốt”, “Xây dựng trường học thân thiện, học sinh tích cực”, “Mỗi thầy cô giáo là một tấm gương đạo đức, tự học và sáng tạo”, nhất là triển khai thực hiện học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh được đẩy mạnh với những việc học tập và làm theo ý nghĩa. Phong trào đã giúp đội ngũ cán bộ, giảng viên, giáo viên nâng cao nhận thức, ý thức, nỗ lực tự học tập, tu dưỡng bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, tác phong,  lương  tâm  nghề  nghiệp,  trở  thành  những  tấm  gương sáng, đồng thời giúp học sinh, sinh viên có môi trường học tập thuận lợi để hoàn thiện nhân cách, đạo đức...

Giáo dục toàn diện học sinh, sinh viên là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị, trong đó có các tổ chức đoàn thể nhà trường, nhất là Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh, Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh, Hội Sinh viên Việt Nam. Để thực sự  trở  thành  “trường  học  xã  hội  chủ  nghĩa  của  thanh  niên”, trong những năm qua, các tổ chức Đoàn, Hội, Đội nhà trường từng bước đổi mới nội dung, phương thức giáo dục, tập trung phát hiện, nêu gương người tốt, việc tốt, phát huy tính tích cực, tự giác bồi dưỡng, rèn luyện của học sinh, sinh viên. Các phong trào hành động cách mạng [11] do Đoàn, Hội, Đội phát động đã tạo thực tiễn sinh động giúp tuổi trẻ Hưng Yên ngày càng có môi trường, điều kiện tốt hơn để rèn luyện lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa. Ngoài trọng tâm thu hút đông đảo học sinh, sinh viên tham gia các hoạt động tập thể, tổ chức Đoàn, Hội trong trường đã chủ động phối hợp với các cấp, các ngành, đặc biệt là lực lượng công an tiếp cận, giáo dục, cảm hóa và giúp đỡ học sinh, sinh viên chậm tiến vươn lên trong học tập và rèn luyện.

Để tạo nên sức mạnh đồng bộ cho các hoạt động giáo dục, vì sự an toàn và tiến bộ của học sinh, sinh viên, nhà trường thực  hiện  thường  xuyên,  có  hiệu  quả  công  tác  phối  hợp với chính quyền địa phương, công an, đoàn thể xã hội trong giáo dục pháp luật, đạo đức, nếp sống cho học sinh, sinh viên. Các lực lượng ngoài nhà trường đã phối hợp tuyên truyền nâng cao nhận thức của giáo viên, học sinh, sinh viên, gia đình và xã hội về chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật Nhà nước; phối hợp kiểm tra phòng, chống tội phạm, ma túy, tệ nạn xã hội xâm nhập học đường; ngăn chặn việc sử dụng vũ khí thô sơ và công cụ hỗ trợ để gây gổ, đánh nhau; bảo đảm an ninh chính trị, an toàn trường học; bảo đảm trật tự an toàn giao thông [12].  Đồng  thời,  đã  phối  hợp  tổ  chức  các  hoạt  động tình nguyện, vì cộng đồng gắn với các phong trào, hoạt động của Đoàn, Hội. Đối với hội cha mẹ học sinh, các trường đã xây dựng kế hoạch phối hợp; duy trì hình thức trao đổi trực tiếp, định kỳ hằng tháng, năm học hoặc liên hệ thông qua sổ liên lạc điện tử, thư thông báo, điện thoại để thông tin kịp thời tình hình học tập, rèn luyện của học sinh, sinh viên và đề xuất giải pháp, phối hợp cùng nhà trường tăng cường công tác giáo dục. Ngoài ra, các nhà trường đã tổ chức ký cam kết với phụ huynh học sinh trong hoạt động cùng quản lý học sinh về các nội dung phòng ngừa, ngăn chặn tệ nạn xã hội, bạo lực học đường, an toàn giao thông, sử dụng Internet.

Như  vậy,  giáo  dục  đạo  đức,  lối  sống  cho  học  sinh,  sinh viên được thực hiện thông qua nhiều con đường, từ chính khóa đến ngoại khóa, từ lồng ghép, tích hợp đến các phân môn độc lập, từ lý thuyết đến trải nghiệm; kết hợp đa phương tiện giữa truyền thống và hiện đại. Việc triển khai các phương pháp giáo dục đạo đức, lối sống tại các trường bước đầu được đầu tư, có đổi mới theo hướng đa dạng, phù hợp với đặc điểm nội dung, tâm sinh lý lứa tuổi và đặc điểm xã hội hiện nay, từ đó, tạo điều kiện cho học sinh, sinh viên được tham gia vào các hoạt động lành mạnh, giúp các em tự điều chỉnh hành vi phù hợp với các quy tắc, chuẩn mực đạo đức xã hội.

III. Thực trạng đạo đức, lối sống của học sinh, sinh viên tỉnh Hưng Yên

1. Những biểu hiện tích cực và nguyên nhân

1.1. Những biểu hiện tích cực

Đồng thời với đánh giá, xếp loại kết quả học tập, các nhà trường đánh giá, xếp loại kết quả rèn luyện đạo đức của người học theo quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Tổng hợp kết quả đánh giá hạnh kiểm trong các năm học vừa qua, đa số học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh Hưng Yên đều nỗ lực rèn luyện nhân cách, đạo đức và được xếp loại hạnh kiểm tốt, khá; một số ít học sinh, sinh viên có hạnh kiểm trung bình, yếu song đang có xu hướng giảm dần [13]. Điều này chứng tỏ, công tác giáo dục đạo  đức,  lối  sống  ở  các  nhà  trường  đã  góp  phần  quan  trọng trong việc vun đắp, bồi dưỡng nhân cách các thế hệ học trò.

Đa số học sinh, sinh viên Hưng Yên có tinh thần yêu quê hương, đất nước; tin tưởng và chấp hành đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, các quy định, nội quy, quy chế của nhà trường. Những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc như nhân ái, nghĩa tình, cần cù, kiên trì, hiếu học, tôn sư trọng đạo, kính trọng ông bà, cha mẹ, trung thực, thật thà, đoàn kết; nếp sống yêu lao động, tiết kiệm, giản dị, khiêm tốn được các thế hệ học sinh, sinh viên gìn giữ và phát huy. Trong quá trình hội nhập, lực lượng trẻ này không chỉ giữ gìn, kế thừa và phát huy những giá trị đạo đức truyền thống của ông cha mà còn tiếp thu có chọn lọc những tinh hoa trong đạo đức nhân loại.

Học sinh, sinh viên xác định được mục tiêu sống, sống có trách nhiệm, có lý tưởng phấn đấu rõ ràng với động cơ học tập nghiêm túc; có ý chí, nghị lực vượt qua khó khăn của bản thân, gia đình để vươn lên trong học tập và cuộc sống. Ngày càng nhiều học sinh, sinh viên có kiến thức, kỹ năng, tư duy năng động, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, tích cực tham gia nghiên cứu khoa học, kỹ thuật; tích cực, trách nhiệm tham gia các hoạt động tập thể trong nhà trường và các hoạt động xã hội vì cộng đồng [14]; biết chia sẻ, hỗ trợ những người có hoàn cảnh khó khăn; không sa vào các tệ nạn xã hội, có ý thức phê phán những tiêu cực, tệ nạn xã hội và các hành vi trái với thuần phong mỹ tục của dân tộc.

Như vậy, học sinh, sinh viên Hưng Yên hiện nay không chỉ chú trọng học tập, nâng cao kiến thức mà luôn quan tâm rèn luyện đạo đức, lối sống để hoàn thiện nhân cách, đây là biểu hiện rõ nét thể hiện ý thức, thái độ, hành vi sống có trách nhiệm không chỉ với bản thân, gia đình, xã hội mà còn với sự phát triển bền vững của đất nước.

1.2. Nguyên nhân

1.2.1. Nguyên nhân khách quan

- Thứ nhất, trong thời đại hội nhập, tình hình chính trị, xã hội Việt Nam tiếp tục ổn định, phát triển; đất nước thoát khỏi tình trạng đói nghèo, trở thành nước đang phát triển có mức thu nhập trung bình; truyền thống văn hóa dân tộc được giữ vững, tôn vinh và phát huy. Hưng Yên từ sau tái lập, nhiều lợi thế, nguồn lực trên các phương diện đã, đang được khai thác, phát huy hiệu quả. Đến nay, đã xây dựng được một nền tảng kinh tế - xã hội tương đối đồng bộ; tăng trưởng kinh tế hàng năm cao hơn trung bình cả nước, thu nhập bình quân đầu người tăng; an ninh, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo, ổn định; các giá trị văn hóa truyền thống được bảo tồn và phát huy; hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể dục, thể thao tiếp tục phát triển; đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân được nâng lên... Những thay đổi tích cực về kinh tế, văn hóa, xã hội những năm qua, nhất là quá trình chuyển sang nền kinh tế thị trường, mở cửa hội nhập quốc tế là tiền đề tạo ra môi trường thuận lợi cho các thế hệ học sinh, sinh viên sinh sống, học tập, rèn luyện, phát triển và hoàn thiện nhân cách, đạo đức.

- Thứ hai, hiện nay, toàn cầu hoá là xu thế chủ đạo, kéo theo tất cả mọi quốc gia, dân tộc, mọi gia đình và cá nhân vào cuộc. Thế hệ trẻ Việt Nam nói chung, học sinh, sinh viên tỉnh Hưng Yên nói riêng sẽ có nhiều cơ hội để phát triển. Với đặc điểm cơ bản là trẻ, có tri thức và dễ tiếp thu cái mới, lại được trang bị ngoại ngữ, tin học, với sự hỗ trợ của các phương tiện thông tin hiện đại và việc mở rộng, đa dạng hóa tiến trình giao lưu quốc tế, học sinh, sinh viên ngày nay có điều kiện thuận lợi để tiếp cận với thế giới, với các tri thức mới và văn hóa nhân loại.

1.2.2. Nguyên nhân chủ quan

- Thứ nhất, những năm qua, nhiều nghị quyết, chỉ thị của Đảng về công tác thanh niên và giáo dục thế hệ trẻ đã được triển khai, đạt nhiều kết quả. Hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách về công tác thanh thiếu niên nhi đồng ngày càng hoàn thiện. Nhiều giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc được giữ vững và phát huy, nhiều chuẩn mực văn hóa, đạo đức mới được hình thành. Ở tỉnh Hưng Yên, vận dụng sáng tạo các chủ trương, chính  sách  của  Đảng,  Nhà  nước,  cấp  ủy  đảng,  chính  quyền, đoàn thể các cấp đã có sự lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn trong công tác phát triển giáo dục và đào tạo, xây dựng môi trường lành mạnh, tạo điều kiện để thế hệ trẻ học tập, rèn luyện, phấn đấu và trưởng thành.

- Thứ hai, ngành Giáo dục và Đào tạo tỉnh đã kịp thời chỉ đạo, hướng dẫn, kiểm tra các đơn vị, trường học nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, trong đó chú trọng hướng dẫn, kiểm tra nhiệm vụ giáo dục nhân cách, đạo đức, lối sống, tri thức pháp luật và ý thức công dân; tập trung vào những giá trị cơ bản của văn hóa, truyền thống và đạo lý dân tộc, giá trị cốt lõi và nhân văn của chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh. Hoạt động của các nhà trường có nhiều đổi mới, xây dựng môi trường sư phạm dân chủ, an toàn, lành mạnh; xây dựng hình ảnh nhà giáo gương mẫu; từng bước hài hòa giữa dạy người và dạy chữ, có tác động tích cực đến việc phát triển năng lực và phẩm chất người học.

- Thứ ba, sự thống nhất tác động giáo dục từ gia đình - nhà trường - xã hội là giải pháp quan trọng được quán triệt và từng bước triển khai có hiệu quả. Trong đó nhà trường đã phát huy vai trò trung tâm, tổ chức phối hợp dẫn dắt nội dung, phương pháp giáo dục của gia đình và các lực lượng trong xã hội. Sự phối hợp được triển khai rộng rãi, có sự tham gia của nhiều lực lượng, với nội dung, phương thức phù hợp tình hình thực tiễn của địa phương, nhà trường, thiết thực với tâm sinh lý, nguyện vọng của các lứa tuổi học sinh, sinh viên và tuân thủ các quy định của pháp luật và của ngành Giáo dục và Đào tạo.

- Thứ tư, nguyên nhân rất quan trọng của việc khơi nguồn, nuôi dưỡng và phát huy những phẩm chất, đạo đức, lối sống tốt đẹp trong giới học sinh, sinh viên đến từ sự yêu thương, chăm lo, dạy dỗ, từ mối quan hệ hòa thuận, lối sống văn hóa, từ phương pháp giáo dục phù hợp... của ông bà, cha mẹ và người thân trong gia đình. Từ xưa đến nay, rất nhiều gia đình từ nông thôn đến thành thị, dù còn khó khăn hay có điều kiện kinh tế cũng đều tập trung chăm lo, đầu tư cho con em trong sinh sống và học tập. Ngoài tạo điều kiện tốt nhất về tinh thần, vật chất để con cái lĩnh hội những tri thức, ngoài quan tâm xây dựng môi trường văn hóa trong gia đình [15], tạo dựng hình ảnh ông bà, cha mẹ mẫu mực, hầu hết các gia đình còn rất chú trọng trực tiếp truyền dạy, rèn rũa để hình thành những giá trị đạo đức nền tảng cho con cái [16]. Đồng thời, nhiều gia đình đã chủ động phối hợp chặt chẽ với nhà trường, nhất là giáo viên chủ nhiệm lớp [17]; phối hợp với chính quyền, đoàn thể địa phương trong quản lý, giáo dục học sinh, sinh viên.

- Thứ năm, thời gian qua, tổ chức Đoàn, Đội, Hội đã chủ động phối hợp với các nhà trường, gia đình, xã hội trong giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên; thường xuyên đổi mới nội dung và hình thức hoạt động, phong trào theo hướng đa dạng, thiết thực, phù hợp, hiệu quả, thực sự là sân chơi bổ ích và tạo môi trường đậm chất văn hóa, nhân  văn,  có  tác  động  giáo  dục  tích  cực  đến  quá  trình  định hướng, rèn luyện nhân cách của học sinh, sinh viên.

- Thứ sáu, sự tác động tích cực, tổng hòa của nhiều yếu tố đến từ môi trường gia đình - nhà trường - xã hội là tiền đề cơ bản giúp bản thân học sinh, sinh viên rèn luyện và trưởng thành song sự tự ý thức của học sinh, sinh viên là nhân tố quyết định sự thành công trong học tập, rèn luyện đạo đức, lối sống của bản thân. Hầu hết học sinh, sinh viên đều nhận thức được vai trò, nhiệm vụ của mình trong thời đại hội nhập, xác định được động cơ đúng đắn, có ý thức vươn lên, có bản lĩnh vượt qua những khó khăn, thách thức trong đời sống và học tập, tích cực chuẩn bị hành trang cần thiết để lập nghiệp.

2. Những biểu hiện tiêu cực và nguyên nhân

2.1. Những biểu hiện tiêu cực

Hiện tượng một bộ phận học sinh, sinh viên đang có nhận thức và hành động lệch chuẩn về đạo đức, lối sống hiện nay thực sự là vấn đề cần được nhìn nhận, xem xét đánh giá khách quan cả trên phương diện biểu hiện và nguyên nhân.

Một  bộ  phận  học  sinh,  sinh  viên  thiếu  ý  thức  phấn  đấu, chưa xác định được mục tiêu, lý tưởng sống, lười học tập, lao động; chạy theo lối sống thực dụng, ích kỷ, thích hưởng thụ, đua đòi, lãng phí, xem nhẹ giá trị tinh thần. Họ sống vô cảm, xa rời tập thể và rất ít tham gia các hoạt động tình nguyện, hoạt động xã hội, cộng đồng. Một số tiếp thu không chọn lọc, đua đòi theo văn hóa ngoại lai không phù hợp với thuần phong mĩ tục Việt  Nam;  có  quan  niệm  chưa  đúng  trong  tình  bạn,  tình yêu [18]; hiện tượng “sống thử” trước hôn nhân trong sinh viên có xu hướng gia tăng [19].

Có hiện tượng học sinh, sinh viên mắc tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật [20], chơi lô đề, cá độ, cờ bạc, mại dâm [21], vay nợ để tiêu xài; nói tục, chửi thề, thiếu văn hóa diễn ra cả trong và ngoài nhà trường [22]. Ở một số trường, tình trạng học sinh, sinh viên vi phạm nội quy học tập, bỏ học dài ngày không có lí do; việc vứt rác không đúng nơi quy định, hút thuốc lá trong trường vẫn diễn ra. Tình trạng học sinh, sinh viên nghiện chơi game xảy ra ở nhiều nơi dẫn tới học tập sa sút, thậm chí phải bỏ học vì không theo kịp yêu cầu của chương trình. Tình trạng không trung thực trong thi cử còn khá phổ biến [23]. Đặc biệt, hiện tượng bạo lực học đường, trong đó có cả học sinh, sinh viên nữ đang có xu hướng tăng [24], gây bức xúc trong dư luận xã hội.

Sự lệch chuẩn về đạo đức, lối sống trong một bộ phận học sinh, sinh viên trên địa bàn tỉnh là hiện thực đang diễn ra và nằm trong thực trạng chung về đạo đức, lối sống học sinh, sinh viên cả nước. Điều đó đã được Ban Bí thư Trung ương Đảng tổng kết và chỉ rõ trong Chỉ thị số 42- CT/TW ngày 24/3/2015. Những hiện tượng này nếu không được ngăn chặn kịp thời thì trước hết là nguy cơ đe dọa tương lai của chính bản thân học sinh, sinh viên, đồng thời cản trở sự phát triển theo hướng lành mạnh, tiến bộ và văn minh của xã hội nước ta hiện nay. Nguy hiểm hơn, đó là cơ hội để các thế lực thù địch khai thác, lợi dụng thực hiện âm mưu diễn biến hòa bình nhằm chống phá và ngăn chặn sự phát triển của cách mạng nước ta.

2.2. Nguyên nhân

2.2.1. Nguyên nhân khách quan

- Thứ nhất, trong công cuộc đổi mới toàn diện đất nước, Hưng Yên cũng đang phát triển mạnh mẽ, toàn diện, tạo nhiều điều kiện thuận lợi cho hoạt động và giao lưu của từng cá nhân, nhất là thế hệ học sinh, sinh viên với những lợi thế chiếm lĩnh trí tuệ và sức trẻ. Song, bên cạnh những hệ giá trị mới được hình thành trong quá trình hội nhập, học sinh, sinh viên cũng chưa bao giờ bị tác động trực tiếp và mạnh mẽ từ những vấn đề tiêu cực được hình thành trong xã hội hiện đại như hiện nay, dẫn tới những thách thức hằng ngày đối với học sinh, sinh viên. Thực tế cho thấy, đời sống xã hội đã có nhiều thay đổi, đạo đức xã hội có mặt xuống cấp, thậm chí nhiều thang giá trị bị đảo lộn, lấy giá trị vật chất làm thước đo, xem nhẹ những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc, chạy theo thị hiếu không lành mạnh, lối sống thực dụng, vị kỷ. Các văn hóa phẩm có nội dung không lành mạnh được phát tán một cách bất hợp pháp trong xã hội; những hành vi cư xử thiếu văn hóa, các tệ nạn xã hội, tham ô, tham nhũng, hối lộ; lối sống buông thả, rượu chè, cờ bạc,... của người lớn, thậm chí ở một bộ phận cán bộ, đảng viên [25] đã ảnh hưởng không nhỏ đến sự hình thành nhân cách, đạo đức của học sinh, sinh viên.

- Thứ hai, hiện nay các thế lực thù địch, phản động vẫn đang tìm mọi cách chống phá cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam. Chúng tăng cường sử dụng các chiêu bài âm mưu “diễn biến hòa bình”, lợi dụng “tự do, dân chủ, nhân quyền, dân tộc, tôn giáo...” để kích động gây rối trật tự, an ninh xã hội, lôi kéo quần chúng, mà đối tượng hướng tới đầu tiên của chúng chính là học sinh, sinh viên - những người trẻ về tuổi đời, thiếu về kinh nghiệm sống, lập trường tư tưởng chính trị còn chưa thực sự vững vàng.

2.2.2. Nguyên nhân chủ quan

- Thứ nhất, nguyên nhân của những những hạn chế nói trên là do một số cấp ủy đảng, chính quyền nhận thức chưa đầy đủ về tính cấp bách và tầm quan trọng của công tác chăm lo, bồi dưỡng, giáo dục thế hệ trẻ. Việc cụ thể hóa các chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước chưa kịp thời và hiệu quả. Vai trò, trách nhiệm của cả hệ thống chính trị trong chăm lo, giáo dục thế hệ trẻ chưa được phát huy đúng mức, chưa đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ cách mạng trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

-  Thứ  hai, công  tác  giáo  dục  ở  một  số  nhà  trường  chưa đảm bảo hài hòa và thực hiện tốt hai chức năng “dạy chữ” và “dạy người”, một số nhà trường chỉ tập trung vào công tác đào tạo chuyên môn, quan tâm đến tỷ lệ học sinh viên, sinh viên có thành tích cao trong học tập mà chưa quan tâm đúng mức đến công tác giáo dục, rèn luyện đạo đức, lối sống cho các em. Hoạt động giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa thực hiện chưa thường xuyên, liên tục, thiếu đa dạng, chưa phù hợp; phương pháp giáo dục còn hạn chế, chưa đi vào chiều sâu và thiếu các điều kiện để triển khai. Mặt khác, công tác quản lý học sinh, sinh viên thực hiện nội quy, kỷ luật nhà trường chưa nghiêm; thiếu chặt chẽ trong phối hợp giữa nhà trường và gia đình, giữa nhà trường và chính quyền, đoàn thể địa phương. Hình thức xử lý học sinh, sinh viên vi phạm có lúc, có nơi chưa thực sự hiệu quả, nặng về kỷ luật mà coi nhẹ biện pháp giáo dục, chia sẻ, động viên khắc phục nhược điểm để hoàn thiện bản thân. Nhiều nơi, cán bộ quản lý giáo dục và giảng viên, giáo viên ít quan tâm đến diễn biến tư tưởng, tình cảm, hoàn cảnh gia đình, nhất là chưa tìm hiểu kỹ nguyên nhân dẫn đến những hành vi lệch chuẩn mà đã quy kết khuyết điểm cho học sinh, sinh viên. Thậm chí, còn có cán bộ quản lý, giảng viên, giáo viên thiếu nghiêm túc, không công bằng, chưa gương mẫu, chưa thực sự là tấm gương sáng cho học sinh, sinh viên noi theo [26].

- Thứ ba, ở một số gia đình hiện nay, phụ huynh và người thân học sinh, sinh viên chưa có phương pháp giáo dục phù hợp hoặc còn hạn chế về nhận thức để định hướng đầy đủ những chuẩn  mực  xã  hội  cho  con  cái;  thậm  chí  không  gương  mẫu trong đời sống, có hành vi vi phạm pháp luật. Hơn nữa, tuy có nhiều thay đổi tiến bộ trong nhận thức so với giai đoạn trước đây song trên địa bàn cả nước nói chung, tỉnh Hưng Yên nói riêng còn nhiều gia đình có quan niệm “cha mẹ sinh con, trời sinh tính” mà quên mất “tính” ấy được hình thành từ nền tảng giáo dục và quản lý con ngay từ thơ ấu, do đó họ dành quá nhiều thời gian cho chuyện mưu sinh, kiếm tiền, dẫn đến thực trạng học sinh, sinh viên đi chệch hướng trên con đường hình thành nhân cách.

- Thứ tư, các tổ chức Đoàn, Đội, Hội dù đã có nhiều nỗ lực trong việc nâng cao chất lượng hoạt động song khả năng vận động, tập hợp, giáo dục đội viên, đoàn viên, thanh niên còn nhiều hạn chế. Nội dung, hình thức sinh hoạt và hoạt động còn thiếu hấp dẫn, ít sáng tạo, chưa đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn hiện nay. Việc tổ chức các phong trào hành động cách mạng tuy diễn ra sôi nổi, đều khắp nhưng có những nơi cách thức tổ chức yếu, mang tính hình thức, thiếu hiệu quả. Vai trò của người đội viên, đoàn viên chưa được phát huy.

- Thứ năm, nguyên nhân của thực trạng này cũng xuất phát từ chính bản thân học sinh, sinh viên với nhận thức lệch lạc, thiếu đúng đắn, chưa trọn vẹn. Một bộ phận học sinh, sinh viên chưa chịu tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, lối sống, còn ham chơi, thích giao lưu với nhóm bạn bè xấu, đã ảnh hưởng tiêu cực đến quá trình tu dưỡng, hình thành nhân cách của bản thân. Hơn nữa, lứa tuổi học sinh, sinh viên là lứa tuổi có nhiều thay đổi về tâm lý, sinh lý. Ở tuổi này, quá trình phát triển tâm lý, sinh lý có quan hệ chặt chẽ với hoàn cảnh môi trường xung quanh. Những mặt trái của sự phát triển kinh tế, xã hội, văn hóa cùng với những hạn chế về nhận thức đã tác động tiêu cực đến quá trình phát triển, từ đó hình thành những hành vi, lối sống lệch lạc trong một bộ phận học sinh, sinh viên.

***

Công tác giáo dục và đào tạo tỉnh Hưng Yên trong thời kỳ đổi mới tiếp tục phát triển toàn diện, là tỉnh có chất lượng giáo dục thuộc tốp đầu của cả nước. Trong đó, giáo dục đạo đức, lối sống văn hóa cho học sinh, sinh viên được tăng cường, đạt những kết quả quan trọng. Hầu hết học sinh, sinh viên hiện nay ý thức rõ trách nhiệm của mình đối với Tổ quốc, gia đình, bản thân, ra sức phấn đấu rèn luyện về mọi mặt với khát vọng cống hiến hết mình vì tương lai tươi sáng của dân tộc. Với những phẩm chất đạo đức, lối sống văn hóa được rèn luyện trong môi trường xã hội  chủ  nghĩa,  trong  tương  lai  không  xa  lực  lượng  ưu  tú  vốn chiếm phần đông đảo của xã hội tự tin sẽ là rường cột của nước nhà,  chủ  nhân  tương  lai  của  đất  nước.  Bên  cạnh  đó,  vẫn  còn một bộ phận học sinh, sinh viên có những biểu hiện lệch chuẩn về đạo đức, lối sống. Nếu xử lý không kịp thời, hiện tượng tiêu cực này sẽ trở thành tình trạng báo động, ảnh hưởng đến môi trường sống của đại bộ phận học sinh, sinh viên và cho xã hội.

Từ  thực  trạng  công  tác  giáo  dục  và  thực  trạng  đạo  đức, lối sống học sinh, sinh viên cũng như những thách thức đang đặt ra trong điều kiện mới là cơ sở để Hưng Yên nghiên cứu, đề  xuất  và  đồng  bộ  triển  khai  các  nhóm  giải  pháp  trúng, đúng,  kịp  thời,  qua  đó  dần  khắc  phục  những  khó  khăn,  biến thách  thức  thành  cơ  hội,  tạo  sự  chuyển  biến  tích  cực  trong giáo  dục  để  hình  thành  và  phát  triển  những  phẩm  chất  đạo đức,  những  giá  trị  nhân  cách  trong  học  sinh,  sinh  viên.

---------------------------

1. Trong đó: MN 72%; TH 92,6%; THCS 94,5%; THPT 94,1%.

2. Trong đó: 60 trường MN (33,1%); 125 trường TH (73,5%); 73 trường THCS (42%); 16 trường THPT (42,1%)

3. Đến năm 2016, MN: 517 cán bộ quản lý, 3683 giáo viên; TH: 391 cán bộ quản lý, 4334 giáo viên; THCS: 366 cán bộ quản lý, 4279 giáo viên; THPT: 114 cán bộ quản lý, 1989 giáo viên.

4. Đại học: Sư phạm kỹ thuật Hưng Yên; Tài chính-Quản trị kinh doanh; Chu Văn An và 4 trường đang xây dựng: Công đoàn; Thủy Lợi; Anh Quốc; Y khoa Tokyo Việt Nam.

5. Cao đẳng: Sư phạm Hưng Yên; Y tế Hưng Yên; ASEAN; Bách khoa Hưng Yên; Công nghiệp Hưng Yên; Công nghệ và Kinh tế Hà Nội (cơ sở III); Nghề Kinh tế-Kỹ thuật Tô Hiệu; Nghề Cơ điện và Thủy Lợi; Nghề Kỹ thuật Công nghệ Lod; Nghề dịch vụ Hàng không.

6. Trung cấp :Văn hóa-Nghệ thuật Hưng Yên; Công nghệ Kinh tế Việt Hàn; Kinh tế-Công nghệ Lương Tài.

7. Năm học 2014-2015, có 4143 sinh viên đại học; 6478 sinh viên cao đẳng; 450 sinh viên trung cấp. Năm học 2015-2016, có 3088 sinh viên đại học; 3128 sinh viên cao đẳng; 706 sinh viên trung cấp…

8. Năm 2012: 43/60; năm 2013: 50/61; năm 2014: 39/61; năm 2015: 33/61; năm 2016:

54/61 học sinh đi thi đạt giải quốc gia.

9.  THCS:  năm  2012:  99,3%;  năm  2013:  99,4%;  năm  2014:  99,43%;  năm  2015:

99,12%. THPT: năm 2012: 99,86%; năm 2013: 99,21%; năm 2014: 99,71%; năm 2015:

94,57%; năm 2016: 96,84%.

10. Năm học 2014-2015, các trường chuyên nghiệp ký kết 80 hợp đồng lao động , tạo việc làm cho hơn 4000 sinh viên; năm học 2015-2016, ký kết 127 hợp đồng lao động, tạo việc làm cho 4.792 sinh viên, giúp trên 40% sinh viên có việc làm ngay sau tốt nghiệp.

11. “Tuổi trẻ học tập và làm theo lời Bác”; “Thắp sáng ước mơ tuổi trẻ Việt Nam vì dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”; “Sinh viên 5 tốt”; “Sinh viên xây dựng môi trường giáo dục thân thiện, lành mạnh”; “Học sinh 3 rèn luyện”; “Khi tôi 18”; “Tuổi trẻ học đường nói không với tệ nạn xã hội, ma túy, mại dâm, HIV/AIDS”; “Tuổi trẻ chung tay xây dựng nông thôn mới”.

12. Theo kết quả khảo sát của Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy (TKQKS) năm 2015, các hoạt động phối hợp giữa nhà trường và chính quyền, đoàn thể địa phương tập trung vào nội dung: đảm bảo an ninh, chính trị, trật tự an toàn xã hội trong và ngoài nhà trường; tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, về không tàng trữ, buôn bán, sử dụng ma túy và các chất gây nghiện, về không vi phạm giao thông; tổ chức các hoạt động ngoại khóa.

13. Kết quả rèn luyện của học sinh năm học 2014-2015: TH đạt về mặt phẩm chất 99,9%. THCS: Tốt 72,4%, Khá 22%, Trung bình 5,2%, Yếu 0,4%. THPT: Tốt 72%, Khá 21,6%, Trung bình 5,5%, Yếu 0,9%. Học sinh, sinh viên tốt, khá 68,26%.

14. Giai đoạn 2000-2014, Đoàn Thanh niên các trường đại học, cao đẳng, trung cấp trên địa bàn tỉnh đã thành lập 157 đội tình nguyện với hơn 10 nghìn lượt học sinh, sinh viên tham gia, tổ chức tình nguyện tại 112 xã trong tỉnh, 10 xã thuộc tỉnh Lạng Sơn, Tuyên Quang, Bắc Giang, Thái Nguyên. Các đội đóng góp 4.210 ngày công sửa chữa đường điện, nâng cấp và sửa chữa 83 ngôi nhà; đóng góp 32.578 ngày công sửa chữa, làm mới 267,3 km đường liên thôn, liên xã, san gạt sân vận động, điểm vui chơi; tổ chức 262 đội tình nguyện tham gia dọn vệ sinh đường làng; tổ chức 75 đoàn y, bác sỹ khám, cấp thuốc miễn phí cho 13.493 gia đình chính sách, trẻ em, người nghèo; tổ chức 10.134 buổi sinh hoạt, hướng dẫn ôn tập văn hoá hè; 1.268 buổi giao hữu bóng đá, bóng chuyền...

15. Hưởng ứng phong trào Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa, đến nay, 89% số gia đình đạt danh hiệu gia đình văn hóa.

16. TKQKS năm 2016, đa số học sinh, sinh viên khẳng định những giá trị đạo đức truyền thống đã được kế thừa và truyền dạy trong gia đình gồm: lòng yêu nước; đoàn kết, cần cù, chịu khó; tương thân, tương ái; hiếu thảo; tôn sư trọng đạo; ý chí phấn đấu vươn lên.

17. TKQKS năm 2015, 51,5% ý kiến giáo viên cho rằng phụ huynh học sinh đã rất quan tâm, thường xuyên liên hệ với nhà trường, giáo viên chủ nhiệm lớp.

18. Từ năm 2012 đến tháng 6/2016, có 558 trẻ vị thành niên mang thai.

19. TKQKS năm 2015: 17% ý kiến học sinh THPT cho rằng “sống thử” là hiện tượng bình thường của giới trẻ hiện nay.

20. Giai đoạn 2011-2015, Hưng Yên đã khởi tố 328 bị can vi phạm pháp luật có tuổi đời từ 14 đến dưới 18 tuổi, trong đó: 22 bị can từ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi, 306 bị can từ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi.

21. Năm 2015, Công an huyện Kim Động đã phát hiện, triệt phá một đường dây học sinh, sinh viên bán dâm.

22. TKQKS năm 2015, 47,4% giáo viên và 69,5% học sinh phổ thông cho rằng hiện tượng nói tục, chửi thề diễn ra phổ biến.

23. TKQKS năm 2015, 31% giáo viên và 49,6% học sinh phổ thông cho rằng hiện tượng gian lận trong thi cử diễn ra phổ biến.

24. Năm học 2013-2014, có 18 vụ học sinh phổ thông đánh nhau trong nhà trường, 128 vụ ngoài nhà trường; năm học 2014-2015: 12 vụ trong nhà trường,56 vụ ngoài nhà trường.

25. Nghị quyết số 12-NQ/TW ngày 16/1/2012 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về một số vấn đề cấp bách về xây dựng Đảng hiện nay: một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên, trong đó có những đảng viên giữ vị trí lãnh đạo, quản lý, kể cả một số cán bộ cao cấp, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống với những biểu hiện khác nhau về sự phai nhạt lý tưởng, sa vào chủ nghĩa cá nhân ích kỷ, cơ hội, thực dụng, chạy theo danh lợi, tiền tài, kèn cựa địa vị, cục bộ, tham nhũng, lãng phí, tùy tiện, vô nguyên tắc.

Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 9/6/2014 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa XI) về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững đất nước: tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống trong Đảng và trong xã hội có chiều hướng gia tăng; môi trường văn hóa còn tồn tại tình trạng thiếu lành mạnh, ngoại lai, trái với thuần phong mỹ tục; tệ nạn xã hội, tội phạm có chiều hướng gia tăng; tình trạng nhập khẩu, quảng bá, tiếp thu dễ dãi, thiếu chọn lọc sản phẩm văn hóa nước ngoài đã tác động tiêu cực đến đời sống văn hóa của một bộ phận nhân dân, nhất là lớp trẻ.

Chỉ thị số 42-CT/TW ngày 24/3/2015 của Ban Bí thư về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giáo dục lý tưởng cách mạng, đạo đức, lối sống văn hóa cho thế hệ trẻ giai đoạn 2015-2030: đạo đức xã hội có mặt xuống cấp, ảnh hưởng không nhỏ đến sự hình thành nhân cách, đạo đức của thế hệ trẻ. Một bộ phận không nhỏ cán bộ, đảng viên thoái hóa, biến chất, chưa làm tấm gương để thế hệ trẻ học tập và noi theo.

26. Chương trình hành động số 30-CT/TU ngày 20/3/2014 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh thực hiện Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 4/11/2013 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng chỉ rõ: Một bộ phận giáo viên, cán bộ quản lý giáo dục năng lực, trách nhiệm còn hạn chế, thiếu tâm huyết với nghề, chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo.

 Theo sách "Giáo dục đạo đức, lối sống cho học sinh, sinh viên tỉnh Hưng Yên".