Những năm gần đây, ngành Giáo dục và Đào tạo tổ chức nhiều cuộc thi nghiên cứu khoa học kỹ thuật dành cho học sinh các cấp nhằm khơi gợi niềm đam mê sáng tạo, nghiên cứu khoa học trong học sinh, đồng thời góp phần đổi mới giáo dục, phát triển năng lực học sinh và nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện. Năm học vừa qua, trong các đề tài tham gia cuộc thi của học sinh phổ thông tỉnh Hưng Yên xuất hiện một số đề tài nghiên cứu về lĩnh vực môi trường với mong muốn, các em được đóng góp một phần công sức nhỏ bé của mình để tạo ra những sản phẩm thân thiện với môi trường, như: đề tài nghiên cứu, điều chế “nước rửa bát sinh học” với thành phần chủ yếu từ cám gạo, bí đao và tinh chất vỏ cam để thay thế cho các loại nước rửa bát có chứa chất hóa học đang sử dụng phổ biến hiện nay; đề tài nghiên cứu “chế tạo máy lọc không khí”; “chế tạo bếp đun cải tiến” không những tận dụng được nguồn nhiên liệu sẵn có, tiết kiệm nhiên liệu mà còn hạn chế ô nhiễm môi trường; đề tài “nghiên cứu khả năng xử lý ô nhiễm nước thải cống rãnh của cây rau rệu tại làng nghề sản xuất miến dong thôn Lai Trạch”...

Học sinh tham gia nghiên cứu chế tạo máy lọc không khí

Xuất phát từ việc sử dụng hóa chất tẩy rửa thường xuyên trong mỗi gia đình đã, đang gây những ảnh hưởng không nhỏ đến sức khỏe con người, môi trường nước và sinh vật, được sự hướng dẫn của giáo viên Phạm Thị Hằng, nhóm học sinh Đỗ Thị Phượng, Lê Hồng Thơm, Đỗ Trọng Anh (Trường THPT Nguyễn Siêu) đã nghiên cứu và điều chế thành công nước rửa bát sinh học với thành phần chủ yếu từ cám gạo, bí đao và tinh chất vỏ cam. Để kiểm chứng khả năng an toàn của loại nước rửa bát sinh học này, nhóm học sinh và giáo viên nhà trường đã trực tiếp sử dụng thử nghiệm. Sau thời gian sử dụng, đội ngũ giáo viên, học sinh trong trường đều đánh giá sản phẩm có tính tẩy rửa cao, không những không gây khô da mà còn giúp da tay mềm hơn. Đặc biệt, nguồn nước thải có chứa nước rửa bát sinh học khi đem tưới cho rau cải ngọt thì rau không những không chết mà còn sinh trưởng mạnh hơn so với rau ở lô đối chứng. Đồng thời, nhằm khảo sát mức độ ảnh hưởng của nước thải từ sản phẩm tạo ra đối với sinh vật thủy sinh, nhóm học sinh đã đem đổ nước thải vào bể nuôi cá thực nghiệm và ghi nhận sự thay đổi màu nước và sự sinh trưởng của cá trong bể nuôi liên tục 4 tuần, màu sắc của nước không thay đổi, cá vẫn sống bình thường.

Thôn Lại Trạch (xã Yên Phú), một miền quê có làng nghề truyền thống sản xuất miến dong. Bên cạnh những lợi ích kinh tế thì hoạt động của làng nghề đang kéo theo nguy cơ ô nhiễm môi trường nông thôn, ảnh hưởng đến sức khỏe của nhân dân địa phương. Từ yêu cầu thực tiễn tìm ra một biện pháp khả thi giải quyết hiện trạng ô nhiễm nước thải trầm trọng tại cống rãnh ở làng nghề miến dong Lại Trạch, học sinh Đỗ Việt Anh, Nguyễn Thị Thu Hương (Trường THPT Triệu Quang Phục) dưới sự hướng dẫn của giáo viên Trần Thị Thu Hương đã nghiên cứu khả năng xử lý ô nhiễm nước thải cống rãnh của cây rau rệu. Qua các bước nghiên cứu, đề tài đã thiết kế thành công hai thí nghiệm thực nghiệm qua đó đã phân tích đánh giá được khả năng xử lí nước ô nhiễm tại cống rãnh về 8 chỉ tiêu, gồm: màu, mùi, pH, BOD5, COD, TSS, T-N, T-P. Trong đó, khả năng xử lí màu, mùi tốt, thể hiện nước xử lí không còn mùi hôi thối, chua khó chịu, pH sau xử lí làm nước từ axit thành bazơ và nằm trong giới hạn cho phép; lượng chất ô nhiễm trong nước giảm đáng kể.

Vào các vụ thu hoạch lúa, nông dân thường đốt rơm rạ, tạo ra lượng khói bụi có chứa CO2 và các chất khí độc hại khác, chúng thường nặng hơn không khí và chìm xuống gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Mặt khác, trên địa bàn huyện Văn Lâm có rất nhiều nhà máy công nghiệp thường xuyên thải ra một lượng khói với thành phần chủ yếu là khí CO2 và một số các oxit khác. Từ đó, học sinh Đào Thành Lộc, Ngô Hải Ninh (Trường THCS Dương Phúc Tư) đã say mê nghiên cứu dự án chế tạo máy lọc không khí dưới sự hướng dẫn của giáo viên Đỗ Thị Hằng. Theo dự án, để khử các oxit lẫn trong không khí, nhóm học sinh sử dụng một bể chứa dung dịch kiềm mạnh NaOH, có một trụ đặt thẳng đứng phía trước quạt đẩy không khí vào hệ thống để gom hạt bụi, quạt hút đặt phía bên kia để hỗ trợ cho quạt đẩy. Hệ thống này làm không khí được dịch chuyển qua màng lọc, ở vị trí mỗi màng lọc này bố trí một bơm dung dịch NaOH vào màng lọc, tại đây oxit tiếp xúc với dung dịch kiềm, xảy ra phản ứng hóa học, và các oxit này được giữ lại, không khí đi ra khỏi hệ thống là không khí trong lành.

Hay, chiếc bếp đun rơm cải tiến do Phạm Thị Hương Giang, Phạm Thị Thanh Tâm (Trường THCS Cương Chính) chế tạo thành công sau nhiều lần thử nghiệm. Bếp đun rơm rác cải tiến này, tuy không phải là loại bếp duy nhất trên thị trường nhưng nó kết hợp được nhiều ưu điểm của các loại bếp khác để hoàn thiện một chiếc bếp sử dụng đại trà cho các hộ gia đình ở cả nông thôn và thành thị. Sử dụng bếp đun rơm rác cải tiến sẽ tận dụng được tối đa lượng rơm rác, củi, lá, do đó góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường và làm đẹp không gian sống. Hơn nữa, bếp tiết kiệm nhiên liệu, tận dụng được nguồn nhiệt tạo ra trong quá trình đốt để làm nóng nước trong bình chứa. Ống khói cao, hút gió giúp bếp cháy lớn mà không cần đến quạt gió nên tiết kiệm được điện năng. 

Như vậy, bằng những kiến thức đã được học cùng với sự đam mê nghiên cứu khoa học, nhiều học sinh trong tỉnh đã làm ra những sản phẩm hữu ích cho con người với chi phí thấp, dễ thực hiện, đồng thời là những sản phẩm an toàn cho bản thân và môi trường sống, góp phần không nhỏ trong việc gìn giữ môi trường mãi xanh, sạch và đẹp cho hiện tại và tương lai.

Theo Sổ tay bảo vệ môi trường, ứng phó biến đổi khí hậu Hưng Yên