Tổng Bí thư Tô Lâm gặp mặt đoàn đại biểu người có uy tín tiêu biểu trong đồng bào dân tộc ở khu vực biên giới, hải đảo _Ảnh: TTXVN

Vai trò quan trọng của người có uy tín ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số nước ta

Trong cộng đồng dân tộc thiểu số ở nước ta, lớp người giữ vai trò dẫn dắt cộng đồng trên cơ sở sự tín nhiệm và tin tưởng là già làng, trưởng bản, trưởng dòng họ, chức sắc tôn giáo, nhân sĩ, trí thức, nhà giáo, thầy thuốc ưu tú..., là người tiêu biểu, có uy tín trong đồng bào các dân tộc thiểu số. Với khả năng “nói dân tin, làm dân theo”, người có uy tín trong cộng đồng dân tộc thiểu số được Đảng và Nhà nước coi là lực lượng đặc biệt, đóng vai trò quan trọng làm cầu nối để đưa chủ trương, đường lối của Đảng và chính sách, pháp luật của Nhà nước đến với đồng bào dân tộc thiểu số, thực hiện hiệu quả chính sách dân tộc; đồng thời, thông qua người có uy tín để nắm bắt tâm tư, tình cảm, nguyện vọng của đồng bào gửi tới Đảng, Nhà nước. Vì thế, công tác chăm lo, xây dựng và phát huy vai trò của người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số là yêu cầu khách quan trong thực hiện chính sách dân tộc của Đảng, Nhà nước, trong triển khai phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”.

Trong sự nghiệp đổi mới do Đảng ta đề xướng và lãnh đạo, người có uy tín luôn là lực lượng nòng cốt trong phát triển sản xuất, xóa đói, giảm nghèo, ổn định cuộc sống, cùng nhau thực hiện tốt quy định về bảo vệ an ninh Tổ quốc; hăng hái tham gia xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư; đóng góp kinh nghiệm trong xây dựng chính quyền ở cơ sở, vận động nhân dân thực hiện tốt chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng và Nhà nước, giữ gìn cuộc sống bình yên cho nhân dân.

Theo báo cáo tổng hợp của các địa phương, năm 2023 cả nước có khoảng 28.538 người có uy tín trong cộng đồng - những người gắn bó mật thiết với nhân dân, được lựa chọn theo tiêu chí lựa chọn, công nhận người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số theo  Quyết định số 12/2018/QĐ-TTg ngày 6-3-2018, của Thủ tướng Chính phủ. Thực hiện chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, trong những năm qua đã xuất hiện nhiều tấm gương tiêu biểu người có uy tín là già làng, trưởng bản ở vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Trong phong trào “Toàn dân tham gia bảo vệ an ninh Tổ quốc”, giữ vững chủ quyền, an ninh, trật tự vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi và khu vực biên giới, người có uy tín luôn giữ vai trò trung tâm đoàn kết trong cộng đồng dân cư. Ở vùng biên giới, người có uy tín là nòng cốt cùng bộ đội biên phòng vận động quần chúng thực hiện các phong trào: “Toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới”; “Quần chúng tham gia tự quản đường biên, cột mốc, giữ gìn an ninh, trật tự thôn, bản khu vực biên giới”... Sự đóng góp của người có uy tín trong công tác giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội và tập hợp quần chúng, xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc thể hiện thông qua các hoạt động, như tuyên truyền, giải thích, vận động đồng bào nâng cao cảnh giác, không nghe lời kẻ xấu xúi giục; tích cực tham gia giải quyết vụ việc phức tạp phát sinh từ cơ sở, hòa giải mâu thuẫn trong nhân dân; tham gia và vận động quần chúng thực hiện các phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”; “Giữ gìn an ninh, trật tự ở khu dân cư”; “Quần chúng tham gia tự bảo quản đường biên, cột mốc quốc gia và an ninh, trật tự khu vực biên giới”; “Xây dựng thế trận quốc phòng toàn dân gắn với thế trận an ninh nhân dân và thế trận biên phòng toàn dân vững chắc”. Cùng với lực lượng biên phòng và cấp ủy, chính quyền, đoàn thể địa phương, người có uy tín ở các xã biên giới tham gia hiệu quả trong công tác phân giới cắm mốc, tham gia giải quyết việc xâm cư, xâm canh; tích cực tham gia tố giác, đấu tranh với tội phạm, tệ nạn xã hội, giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc, vận động đồng bào tuần tra biên giới, tham gia bảo vệ đường biên và mốc giới, kịp thời nắm bắt tình hình, phát hiện, cung cấp nhiều thông tin giá trị, giúp cơ quan chức năng và chính quyền địa phương đấu tranh, ngăn chặn các hoạt động trái pháp luật, góp phần quan trọng trong việc giữ gìn an ninh, trật tự ở khu dân cư và vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Các tấm gương người có uy tín tiêu biểu trong phong trào này đã thường xuyên phối hợp tuyên truyền chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước tới đồng bào dân tộc thiểu số, nhất là vấn đề liên quan đến biên giới, như Luật Biên giới quốc gia, Luật Biên phòng Việt Nam, Nghị định số 34/2014/NĐ-CP, ngày 29-4-2014, của Chính phủ, “Về quy chế khu vực biên giới đất liền nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam”; Chỉ thị số 01/CT-TTg, ngày 9-1-2015, của Thủ tướng Chính phủ, “Về việc tổ chức phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới”...; vận động đồng bào tham gia phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”; chủ động hiến tặng đất ở của gia đình để xây dựng nhà sinh hoạt cộng đồng; phát động bà con nhân dân tham gia phong trào, chương trình trọng điểm quốc gia về y tế, văn hóa, giáo dục và quốc phòng an ninh; tham gia vận động hộ gia đình ký cam kết thực hiện Chỉ thị số 01/CT-TTg, ngày 9-1-2015, của Thủ tướng Chính phủ, về việc tổ chức phong trào toàn dân tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia trong tình hình mới...; tuyên truyền, vận động tập thể, hộ gia đình và cá nhân đăng ký tự quản đường biên giới, mốc giới; tuyên truyền, vận động đồng bào các dân tộc thiểu số thực hiện đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, tham gia phát triển kinh tế, xã hội, bảo đảm an ninh, quốc phòng, giữ gìn khối đại đoàn kết toàn dân tộc; tích cực tham gia vận động quần chúng nhận thức rõ âm mưu, thủ đoạn “diễn biến hòa bình” của các thế lực thù địch, không mơ hồ, chủ quan; nâng cao tinh thần cảnh giác, vận động nhân dân thực hiện tốt cam kết không trồng cây thuốc phiện, không tàng trữ, sử dụng, buôn bán trái phép chất ma túy, không di cư tự do...; cung cấp thông tin quan trọng giúp bộ đội biên phòng kịp thời phát hiện và đấu tranh hiệu quả với các loại tội phạm, ngăn chặn nhiều hành vi vi phạm pháp luật, xâm phạm chủ quyền, an ninh biên giới quốc gia...

Trong xu thế hội nhập, sự phát triển mạnh mẽ của khoa học - công nghệ và thông tin đem lại nhiều cơ hội cho các vùng đồng bào dân tộc thiểu số nói chung và người có uy tín nói riêng trong hoạt động giao lưu kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội… giữa các vùng, miền trong nước, khu vực và thế giới, đồng thời cũng đặt ra nhiều thách thức, tác động chi phối đến tư tưởng, tình cảm, tâm lý dân tộc… ảnh hưởng đến sự ổn định và phát triển. Mặt khác, các thế lực thù địch đã và đang tìm mọi thủ đoạn để lợi dụng vấn đề dân tộc, tôn giáo hòng can thiệp, thực hiện âm mư­­u chia rẽ dân tộc, nhất là chia rẽ các dân tộc thiểu số với ngư­­ời Kinh, chia rẽ nhân dân các dân tộc với Đảng, Nhà nư­­ớc và chế độ; tìm cách phá vỡ sự ổn định chính trị - xã hội và khối đại đoàn kết toàn dân tộc. Trong đó, người có uy tín là đối tượng mà các thế lực thù địch tập trung tác động, móc nối, lôi kéo, nhất là người cao tuổi có tiếng nói, có vị trí xã hội ở các khu vực tập trung đông đồng bào dân tộc thiểu số, như ở các khu vực Tây Bắc, Tây Nam bộ và Tây Nguyên.

Bộ đội Biên phòng cùng đồng bào tuần tra biên giới _Ảnh: Tư liệu

Một số giải pháp tiếp tục phát huy vai trò của người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số

Trong tình hình hiện nay, để phát huy vai trò, ảnh hưởng của đội ngũ người có uy tín - những người thực sự tiêu biểu, gương mẫu, là điểm tựa cho mọi điểm tựa khác trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần đem lại cuộc sống ngày càng ấm no, hạnh phúc cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số, các cấp, các ngành trong hệ thống chính trị cần quan tâm xây dựng, thực hiện đồng bộ và quyết liệt một số giải pháp sau:

Một là, tiếp tục quán triệt và triển khai thực hiện nghiêm túc Chỉ thị số 06/2008/CT-TTg, ngày 1-2-2008, của Thủ tướng Chính phủ, “Về phát huy vai trò của người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc”; đẩy mạnh hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức về vị trí, vai trò của người có uy tín và công tác vận động, phát huy vai trò của người có uy tín phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh, trật tự vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Để phát huy vai trò của người có uy tín, cấp ủy, chính quyền, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội từ Trung ương đến địa phương cần quán triệt sâu sắc, toàn diện quan điểm của Đảng về vị trí, vai trò và công tác vận động, phát huy vai trò của người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm của các cấp, các ngành, tuyên truyền sâu rộng trong nhân dân, tạo sự đồng thuận trong nhận thức của cả hệ thống chính trị về vị trí, vai trò của người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, trên cơ sở thống nhất nhận thức để phối hợp thực hiện hiệu quả công tác vận động, phát huy vai trò của người có uy tín tham gia thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự, an toàn ở địa phương.

Hai là, công tác vận động, phát huy vai trò của người có uy tín trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số phải đặt dưới sự lãnh đạo thống nhất của cấp ủy, chính quyền các cấp, có sự phối hợp chặt chẽ của các ban, ngành chức năng, đồng thời phát huy vai trò của cơ quan, đơn vị nòng cốt.

Người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số thuộc nhiều thành phần xã hội khác nhau, có người là già làng, trưởng bản, có người là cán bộ, trí thức; nhiều người có chức sắc trong lĩnh vực tôn giáo, tín ngưỡng. Mỗi người có ảnh hưởng chi phối quần chúng trong phạm vi, ở từng lĩnh vực khác nhau; tri thức, đặc điểm tâm lý, điều kiện, hoàn cảnh và môi trường hoạt động khác nhau..., do đó mỗi người có điểm mạnh, mặt hạn chế riêng. Người có thế mạnh trong vận động quần chúng dân tộc; trong phát triển kinh tế - xã hội, xóa đói, giảm nghèo; người lại có thế mạnh cảm hóa, giáo dục phần tử xấu, tiêu cực, chậm tiến trong xã hội... Do vậy, mỗi vùng, mỗi dân tộc và tùy theo yêu cầu cụ thể, các cấp, các ngành cần sử dụng linh hoạt hình thức vận động, phát huy vai trò của người có uy tín trên các lĩnh vực của đời sống xã hội gắn với thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của địa phương.

Cấp ủy, chính quyền các cấp cần tăng cường lãnh đạo, quản lý của chính quyền, huy động sự tham gia của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị - xã hội, đoàn thể các cấp trong thực hiện chính sách và công tác vận động, phát huy vai trò người có uy tín. Nâng cao hiệu quả phối hợp hoạt động của các cơ quan chức năng liên quan trong quản lý, tổ chức thực hiện chính sách và công tác vận động, phát huy vai trò của người có uy tín. Thường xuyên đổi mới nội dung, đa dạng, linh hoạt hình thức vận động cho phù hợp với đặc điểm tâm lý, môi trường hoạt động, điều kiện, hoàn cảnh khác nhau để huy động tốt nhất sự tham gia của người có uy tín trong các lĩnh vực của đời sống xã hội ở địa phương. 

Ba là, thường xuyên quan tâm và thực hiện đầy đủ, kịp thời chế độ, chính sách, tạo điều kiện, cơ hội tốt nhất cho người có uy tín. Bảo đảm nguyên tắc công khai, minh bạch, kịp thời, đúng người, đúng chế độ nhằm động viên người có uy tín, tham gia hoạt động, phát huy vai trò trong các lĩnh vực của đời sống xã hội. Tăng cường công tác kiểm tra, kịp thời phát hiện, ngăn ngừa, tháo gỡ khó khăn, vướng mắc và xử lý trường hợp vi phạm trong tổ chức thực hiện chế độ, chính sách đối với người có uy tín.

Bốn là, chú trọng và thực hiện tốt công tác bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng, nâng cao năng lực thông qua việc thường xuyên tổ chức cho người có uy tín tham gia lớp học tập, bồi dưỡng kiến thức về quan điểm, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; cập nhật tình hình và nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội của địa phương; tập huấn trang bị kiến thức pháp luật, quốc phòng, an ninh; tham khảo học tập kinh nghiệm địa phương khác...

Năm là, thực tiễn cho thấy, nơi nào cấp ủy, chính quyền, đoàn thể quan tâm chỉ đạo, chăm lo thực hiện tốt chế độ, chính sách, nơi đó người có uy tín phát huy được tốt hơn vai trò; do đó, vừa cần tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách về phát huy vai trò của người có uy tín, vừa tiếp tục khắc phục bất cập trong chế độ, chính sách đối với người có uy tín. Thể chế hóa chủ trương của Đảng về phát huy vai trò người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số, Nhà nước đã ban hành nhiều văn bản về tiêu chí xác định, đối tượng lựa chọn, phạm vi ảnh hưởng, nguyên tắc lựa chọn; nhiệm vụ, quyền hạn của người có uy tín, chính sách đối với người có uy tín… Đây là căn cứ khoa học, cơ sở thực tiễn để đạt hiệu quả tối đa trong công tác vận động, phát huy vai trò của người có uy tín.

Sáu là, chăm lo xây dựng và đào tạo đội ngũ cán bộ ở cơ sở, nhất là cán bộ người dân tộc thiểu số nói chung, đội ngũ cán bộ làm công tác vận động người cao tuổi có uy tín nói riêng. Đội ngũ này phải được bố trí chuyên sâu, thực sự có năng lực, có trình độ nắm bắt được đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước; có kiến thức, am hiểu phong tục, tập quán, có kiến thức xã hội, kinh nghiệm, không ngại khó, ngại khổ, gần gũi với đồng bào dân tộc thiểu số, được dân tin. Đây là điều kiện rất quan trọng quyết định hiệu quả công tác đối với người có uy tín trong cộng đồng dân tộc thiểu số./.

Nguồn: https://www.tapchicongsan.org.vn/