Do hoạt động tháo dỡ bình ắc quy cũ, tái chế chì ngay trong khu dân cư lại chưa có hệ thống xử lý, nên một lượng lớn axit được thải ra môi trường, ngấm vào đất, lâu dần ảnh hưởng tới nguồn nước mặt, nước ngầm. Đặc biệt, hoạt động nấu các lá chì cũ để tái chế chì làm nguyên liệu tại đây đã phát thải khói, bụi chì, gây ô nhiễm không khí, đất, nguồn nước trong khu vực. Qua đo đạc, lấy mẫu phân tích chất lượng môi trường đã cho thấy hàm lượng chì có trong môi trường đất, nước ngầm và nước mặt vượt tiêu chuẩn của Việt Nam cho phép, đã ảnh hưởng đến sức khỏe, đời sống của người dân, trong đó có các em học sinh nhiễm độc chì vượt mức cho phép. Từ đó, làng nghề tái chế chì thôn Đông Mai, xã Chỉ Đạo là 01 trong 4 làng nghề nằm trong danh sách các cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng theo Quyết định số 64/2003/QĐ-TTg ngày 22/4/2003 của Thủ tướng Chính phủ.
Bên cạnh việc tuyên truyền, vận động nhân dân không hoạt động tái chế chì, chuyển sang nghề khác, thành lập Hiệp hội làng nghề xã Chỉ Đạo để tăng cường công tác quản lý và tăng hiệu quả vận động nhân dân chuyển nghề, Ủy ban nhân dân tỉnh tiến hành đình chỉ các hoạt động sản xuất tái chế chì thủ công ở xã Chỉ Đạo, đồng thời chỉ đạo Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp với sở, ngành liên quan và huyện Văn Lâm tổ chức thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường của các cơ sở sản xuất, tái chế chì và đã xử lý các hành vi vi phạm. Năm 2007, tỉnh đã phạt hành chính và cưỡng chế 07 hộ vi phạm tháo dỡ lò thủ công, phạt Công ty Đông Mai 400 triệu đồng. Đặc biệt, Ủy ban nhân dân tỉnh tiến hành quy hoạch, bố trí đất để xây dựng Cụm công nghiệp làng nghề xã Chỉ Đạo với tổng diện tích 21ha, giao Ủy ban nhân dân huyện Văn Lâm làm chủ đầu tư để tổ chức kêu gọi đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật, đưa các hộ làm nghề ra hoạt động tại Cụm công nghiệp này. Đến ngày 22/4/2015, tỉnh đã cấp Giấy chứng nhận đầu tư cho 02 doanh nghiệp: Công ty TNHH Ngọc Thiên đã hoàn thành toàn bộ dự án và đang hoạt động bình thường, Công ty TNHH làng nghề Đông Mai đang xây dựng hạ tầng, dự kiến hoàn thành trong năm 2015. Khi hai công ty trên hoạt động hoàn chỉnh theo dự án, sẽ di dời 100% số hộ còn làm nghề ra khỏi khu dân cư.
Sau một thời gian triển khai thực hiện các biện pháp xử lý ô nhiễm môi trường, môi trường làng nghề tại xã Chỉ Đạo đã có nhiều chuyển biến tích cực. Theo báo cáo, hiện nay, có trên 87% số hộ tái chế chì của xã Chỉ Đạo đã chuyển đổi nghề, chỉ còn 13 hộ làm nghề. Các hộ làm nghề đã và đang di dời hoạt động lưu giữ, phá dỡ, tái chế chì vào Cụm công nghiệp làng nghề xã Chỉ Đạo, trong đó sản xuất tập trung ở Công ty TNHH Ngọc Thiên (04 hộ) và Công ty TNHH Làng nghề Đông Mai (09 hộ). Đây là hai công ty đã được Bộ Tài nguyên và Môi trường phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường (ĐTM). Các công ty trên đầu tư xây dựng các công trình và áp dụng biện pháp xử lý chất thải cải tiến, làm giảm phát thải khói, bụi chì. Riêng Công ty TNHH Ngọc Thiên đã được Tổng cục Môi trường cấp Giấy phép hành nghề quản lý chất thải nguy hại đối với hoạt động tái chế chì và chấp thuận cho thử nghiệm thiết bị chuyên dụng xử lý chất thải nguy hại. Từ năm 2008 đến nay, hầu như không còn hoạt động nấu, luyện chì trong khu dân cư, tình trạng ô nhiễm chì đã giảm đáng kể. Theo kết quả quan trắc chất lượng nước mặt tại thôn Đông Mai trong các năm 2012, 2013 và 2014 cho thấy hàm lượng chì vượt 1,24-6,25 lần so với quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt QCVN 08:2008/BTNMT (giảm từ 40 đến 96 lần so với trước đây).
Đồng thời, hỗ trợ xử lý, hạn chế ô nhiễm môi trường, đảm bảo sức khỏe cho người dân, Ủy ban nhân dân tỉnh đã hỗ trợ kinh phí để chuyển giao tiến bộ khoa học kỹ thuật thu gom, xử lý khí, bụi thải từ lò nấu chì thủ công; hỗ trợ 50% kinh phí xây dựng nhà tắm tẩy chì cho công nhân Công ty TNHH Ngọc Thiên; đầu tư 01 công trình cấp nước sạch tập trung với công suất 800m3/ngày đêm, đáp ứng nước sạch cho 100% hộ dân thôn Đông Mai. Ngoài ra, trong các năm 2013-2014, Sở Tài nguyên và Môi trường đã phối hợp với Trung tâm Môi trường và Phát triển cộng đồng thuộc Hội Bảo vệ thiên nhiên và Môi trường Việt Nam điều tra, khảo sát, đo hàm lượng chì trong đất sân, vườn nhà của 536 hộ đã từng thực hiện tái chế chì và sân vườn Trường Trung học cơ sở, Trường Tiểu học xã Chỉ Đạo; triển khai dự án hỗ trợ xử lý đất bị ô nhiễm trong gia đình cho 41 hộ làm nghề bằng biện pháp bê tông hóa và rải vải địa kỹ thuật đổ đất mới lên trên làm vườn.
Để xử lý triệt để ô nhiễm môi trường, chăm sóc sức khỏe cho người dân tại làng nghề tái chế chì Đông Mai, xã Chỉ Đạo, trong thời gian tới, Ủy ban nhân dân tỉnh Hưng Yên tiếp tục thực hiện các biện pháp: Tiếp tục tuyên truyền mạnh mẽ hơn nữa về tác hại của việc tái chế chì đến môi trường sống và sức khỏe người dân, vận động nhân dân tuyệt đối không tái chế chì trong khu dân cư; áp dụng các biện pháp ngăn ngừa, giảm thiểu tác động của chì; ban hành tài liệu hướng dẫn cho người dân về việc lao động sản xuất an toàn, giảm thiểu việc phơi nhiễm chì; tài liệu tuyên truyền về các con đường phơi nhiễm chì, biện pháp phòng tránh và điều trị. Chỉ đạo Sở Y tế phối hợp với các cơ quan của Bộ Y tế tiến hành xét nghiệm miễn phí, điều trị cho 60 trẻ em (trong đó có 33 trẻ em được phát hiện hàm lượng chì máu cao và 27 trẻ bị thiếu máu nhẹ chưa rõ nguyên nhân); tuyên truyền, vận động các hộ gia đình đưa các cháu đi xét nghiệm, tẩy độc chì; tìm nguồn hỗ trợ kinh phí xét nghiệm, tẩy độc chì đối với các trường hợp có hoàn cảnh khó khăn; tăng cường thanh tra, kiểm tra và yêu cầu các doanh nghiệp tái chế chì phải khám sức khỏe định kỳ cho người lao động, có biện pháp phòng tránh phơi nhiễm chì và có trách nhiệm tẩy độc chì cho người lao động nếu phát hiện có hàm lượng chì trong máu cao phải tẩy độc. Chỉ đạo Công ty TNHH Làng nghề Đông Mai khẩn trương hoàn thiện cơ sở hạ tầng, nhất là các công trình thu gom, xử lý chất thải, nhằm sớm di dời toàn bộ các hộ hiện còn lưu giữ, tháo gỡ ắc quy chì trong khu dân cư ra cụm sản xuất tập trung. Tăng cường kiểm tra, thanh tra việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường của các hộ gia đình, cá nhân; kiên quyết xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Tích cực phối hợp với các Bộ, ngành Trung ương xử lý triệt để ô nhiễm đất, nước do các hoạt động tái chế chì gây ra.

HC