Phát biểu khai mạc hội thảo, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Anh Thu, Phó Hiệu trưởng Trường đại học Kinh tế, Đại học quốc gia Hà Nội, cho biết: Qua 8 năm nỗ lực cải cách hướng tới thị trường tự do và cải thiện môi trường kinh doanh, vị trí của Việt Nam trên các bảng xếp hạng uy tín toàn cầu đã được thăng hạng.

Cụ thể, thứ hạng môi trường kinh doanh của Việt Nam đã thay đổi vượt bậc, từ vị trí thứ 78 năm 2014 lên vị trí thứ 6 năm 2019, chỉ số tự do kinh tế năm 2022 cũng tăng 6 bậc từ vị trí 84 từ vị trí 90.

Tuy nhiên, khi các bất ổn toàn cầu kèm theo nguy cơ suy thoái kinh tế hiện hữu thì sự phục hồi tăng trưởng và hiệu quả thị trường của Việt Nam cũng gặp thách thức nghiêm trọng. Đây là thời điểm rất quan trọng để đánh giá lại các thách thức toàn cầu và khu vực châu Á nói chung và đối với quyền tự do kinh doanh và các cải cách thể chế kinh tế của Việt Nam nói riêng.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Đình Cung, nguyên Viện trưởng Nghiên cứu và quản lý kinh tế Trung ương, yêu cầu thúc đẩy quyền tự do kinh doanh, nâng cao hiệu quả thị trường đang trở nên cấp thiết trong bối cảnh hiện nay.

Ông Cung cho biết, kinh tế Việt Nam có sự phục hồi kỳ diệu trong 9 tháng đầu năm 2022 nhưng về cuối năm đang gặp nhiều khó khăn, thách thức do cả tác động tiêu cực từ các yếu tố bên ngoài và những vấn đề nội tại của nền kinh tế. Theo phản ánh của doanh nghiệp, quy định và thực thi pháp luật đang có chiều hướng giảm dần mức độ thuận lợi, tăng mức độ khó khăn phiền hà cho người dân và doanh nghiệp.

Thực tế này có thể làm xói mòn thành quả cải cách đã xây dựng được trong nhiều năm qua. Từ năm 2020 đến nay, do tác động của đại dịch Covid-19 nên tiến trình cải thiện môi trường kinh doanh đang bị chững lại, thiếu vắng những cải cách đột phá để tạo luồng sinh khí mới cho phát triển.

Bên cạnh đó, sự lúng túng trong xử lý các tình huống, biến động bất thường như điều hành giá bán lẻ xăng dầu, trái phiếu doanh nghiệp xảy ra gần đây đã bộc lộ những hạn chế trong công tác quản lý nhà nước. Hiện nay, doanh nghiệp có xu hướng phải giảm quy mô sản xuất, kinh doanh để cầm cự, hy vọng vượt qua thời điểm khó khăn này.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Đình Cung, đây là thời điểm Nhà nước cần tập trung 3 định hướng lớn. Đó là tiếp tục duy trì ổn định kinh tế vĩ mô bằng các giải pháp phù hợp, thúc đẩy tăng trưởng hợp lý, bảo đảm an sinh xã hội; Cải cách thể chế đủ mạnh và nhất quán theo hướng thị trường đúng với vai trò là đột phá chiến lược. Trong đó, cần thực hiện ngay những giải pháp khôi phục niềm tin thị trường, niềm tin của nhà đầu tư; hóa giải nỗi sợ không dám làm của đội ngũ cán bộ công chức để tạo điều kiện thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp; hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng thông qua các Hiệp định thương mại tự do song phương, đa phương...

Từ góc nhìn của chuyên gia quốc tế, ông Fred McMahon, chủ trì nghiên cứu về tự do kinh tế tại Viện Fraser (Canada) nhận định việc cải thiện thể chế, thúc đẩy tự do kinh doanh là yêu cầu tất yếu của Việt Nam hiện nay.

Theo vị chuyên gia, Việt Nam đã có tốc độ tăng trưởng tốt trong nhiều năm nhưng muốn tiếp tục duy trì tốc độ tăng trưởng GDP nhanh hơn, bền vững hơn, không còn cách nào khác là phải tập trung cải cách kinh tế, cải cách thị trường. Thứ hạng của Việt Nam trong một số lĩnh vực còn tương đối thấp, đó là dư địa để tiếp tục đẩy mạnh cải cách nhằm thúc đẩy tăng trưởng của nền kinh tế trong 20-30 năm tới.