Hội nghị do Ban Chỉ đạo Trung ương Tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị số 16-CT/TW tổ chức. Đồng chí Đào Ngọc Dung, Ủy viên Trung ương Đảng, Bộ trưởng Lao động-Thương binh và Xã hội, Phó Trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo và đồng chí Đỗ Ngọc An, Phó Trưởng Ban Kinh tế Trung ương, Phó Trưởng Ban Chỉ đạo chủ trì hội nghị.

Giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động

Trong bối cảnh xu thế toàn cầu hóa và hội nhập quốc tế sâu rộng, chủ trương đưa người lao động đi làm việc tại nước ngoài là xu hướng tất yếu nhằm giải quyết việc làm, tạo thu nhập, phân công lại lao động, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực. Xét vai trò và tầm quan trọng, Ban Bí thư đã đưa nội dung Tổng kết Chỉ thị 16-CT/TW về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác đưa người lao động và chuyên gia Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài vào Chương trình làm việc năm 2022.

Báo cáo tóm tắt Tổng kết 10 năm thực hiện Chỉ thị 16-CT/TW tại Hội nghị, đồng chí Đỗ Ngọc An cho biết, sau 10 năm thực hiện Chỉ thị 16-CT/TW, công tác phổ biến, quán triệt và triển khai thực hiện Chỉ thị 16-CT/TW đã được nhiều cấp ủy đảng, chính quyền triển khai thực hiện nghiêm túc, kịp thời. Công tác truyền thông đã giúp nâng cao nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân về chủ trương, lợi ích của công tác đưa người lao động và chuyên gia đi làm việc ở nước ngoài, quảng bá hình ảnh và những giá trị tốt đẹp của đất nước, con người Việt Nam.

Hệ thống luật pháp, chính sách về đưa người Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài được sửa đổi, bổ sung, cơ bản phù hợp luật pháp và thông lệ quốc tế và chủ trương hội nhập quốc tế của nước ta; các chương trình, kế hoạch được ban hành phù hợp tình hình, điều kiện cụ thể hằng năm và từng giai đoạn góp phần đẩy mạnh công tác đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài.

Công tác đào tạo nghề, dạy ngoại ngữ, giáo dục pháp luật, phong tục, tập quán của nước tiếp nhận, định hướng cho người lao động và chuyên gia ngày càng được chú trọng; chất lượng lao động và chuyên gia của Việt Nam được nâng cao; công tác bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động và chuyên gia đi làm việc ở nước ngoài cơ bản được triển khai hiệu quả; công tác phát triển thị trường lao động ở các nước phát triển được coi trọng, bên cạnh duy trì các thị trường hiện có thị trường tiếp nhận lao động nước ngoài ngày càng mở rộng và phát triển; công tác quản lý và bảo hộ công dân Việt Nam di cư tự do sang làm ăn, buôn bán tại các nước láng giềng được Chính phủ và các địa phương tích cực triển khai thực hiện.

Các cơ chế, chính sách hỗ trợ người lao động dân tộc thiểu số, hộ nghèo, hộ cận nghèo, quân nhân xuất ngũ, thân nhân người có công với cách mạng, hộ gia đình bị thu hồi đất đi làm việc ở nước ngoài được bổ sung, hoàn thiện cho phù hợp với điều kiện, hoàn cảnh cụ thể…

Quy mô tổ chức, doanh nghiệp làm dịch vụ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài tăng nhanh qua các năm. Đến năm 2022, có 451 tổ chức, doanh nghiệp, cao hơn hơn 2 lần so thời điểm ban hành Chỉ thị. Thị trường tiếp nhận lao động nước ngoài ngày càng mở rộng và phát triển, từ 9 thị trường năm 2013 đến nay đã mở rộng được lên tới 25 thị trường; đưa được hơn 1 triệu lượt người lao động và chuyên gia đi làm việc ở nước ngoài, tăng gần 40% so với bình quân giai đoạn trước khi ban hành Chỉ thị, tạo việc làm cho khoảng từ 7-10% lực lượng lao động tăng thêm hằng năm.

Thu nhập người lao động làm việc ở nước ngoài tương đối ổn định, bình quân 200 triệu đồng người/năm cao hơn nhiều so làm việc trong nước cùng ngành nghề; bình quân mỗi năm người lao động và chuyên gia gửi về nước khoảng 10 tỷ USD, tăng 5 lần so giai đoạn trước khi ban hành Chỉ thị, không chỉ giúp xóa đói giảm nghèo mà còn có tích lũy, đầu tư vào phát triển sản xuất kinh doanh, tạo việc làm; đóng góp vào nguồn ngoại tệ của đất nước; góp phần xây dựng quê hương, đất nước, đặc biệt là vào Chương trình xây dựng nông thôn mới. Trình độ chuyên môn, kỹ thuật, ngoại ngữ, kỷ luật, tác phong làm việc của người lao động, chuyên gia đi làm việc ở nước ngoài được nâng cao, bước đầu hình thành đội ngũ chuyên gia, lao động chuyên nghiệp đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa khi trở về lao động tại Việt Nam.

Nâng cao vai trò cấp ủy đảng, hoàn thiện hệ thống pháp luật

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, Báo cáo tại hội nghị cũng thẳng thắn chỉ ra một số tồn tại, hạn chế, như: công tác phổ biến, quán triệt và triển khai thực hiện Chỉ thị 16-CT/TW tại nhiều cấp ủy còn mang tính hình thức, chưa được chú trọng; công tác truyền thông về đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài có lúc, có nơi còn mang tính hình thức, chưa rộng rãi, kịp thời đến người lao động có nhu cầu. Việc sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật còn chậm; chưa xây dựng được quy hoạch, chiến lược nên hiệu quả công tác đưa người lao động và chuyên gia đi làm việc ở nước ngoài còn thấp.

Công tác đánh giá chất lượng đào tạo nghề, dạy ngoại ngữ, giáo dục định hướng cho người lao động chưa chặt chẽ, chưa có sự gắn kết giữa hệ thống các cơ sở đào tạo nghề với tạo nguồn đi làm việc ở nước ngoài nên chất lượng lao động tuy đã được tăng lên nhưng chưa cao và đồng đều, tỷ lệ lao động có tay nghề còn thấp, số lượng lao động chuyên gia đi làm việc ở nước ngoài chưa nhiều.

Chưa khai thác, phát huy và sử dụng có hiệu quả kiến thức, kỹ năng, kinh nghiệm và nguồn nguồn lực tài chính của lao động và chuyên gia có được trong quá trình đi làm việc ở nước ngoài khi về nước…

Hội nghị thảo luận thống nhất đánh giá, công tác đưa người lao động và chuyên gia Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài là chủ trương đúng đắn; Chỉ thị 16-CT/TW của Ban Bí thư đã thực sự đem lại kết quả tốt. Giải pháp quan trọng là tiếp tục nâng cao vai trò cấp ủy đảng, các tổ chức đoàn thể và hoàn thiện hệ thống pháp luật. Nhiều giải pháp cụ thể đã được các đại biểu đề xuất, như: nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về công tác đưa người lao động và chuyên gia đi làm việc ở nước ngoài; quản lý, bảo hộ công dân di cư tự do sang nước láng giềng làm ăn buôn bán; phát huy vai trò của Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam; giảm thiểu lao động đi làm việc ở nước ngoài không theo hợp đồng; chính sách hỗ trợ người lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng; giải pháp tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng đối với công tác người lao động đi làm việc ở nước ngoài trong tình hình mới…

Kết luận hội nghị, đồng chí Đào Ngọc Dung đề nghị các bộ, ngành, địa phương tiếp tục nâng cao nhận thức về công việc này, coi đây là xu hướng tất yếu; tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật trong nước, đặc biệt chú ý đàm phán với các quốc gia; nâng cao năng lực hiệu quả quản lý nhà nước; chú ý đến cung-cầu lao động, hướng tới gắn kết giữa lao động trong nước, lao động ngoài nước; quan tâm việc làm cho lao động ngoài nước về; xây dựng thị trường lao động linh hoạt, hiện đại và bền vững…

Trong 10 năm qua, mỗi năm chúng ta đã giải quyết việc làm bình quân cho khoảng 1,5-1,6 triệu lao động trong và ngoài nước, số lao động ngoài nước giải quyết được khoảng 10% số này. Từ năm 2016 đến nay, con số lực lượng lao động đi làm việc ở nước ngoài gia tăng từ khoảng 40 nghìn người cho đến năm cao nhất khoảng 120 nghìn người vào năm 2019. Đến năm 2020, 2021 có giảm do dịch bệnh và hiện nay đang tiếp tục tăng trở lại. Ước tính năm 2022 khoảng 80 nghìn người. Mỗi năm bình quân lao động và chuyên gia gửi về ước tính khoảng 10 tỷ USD, tăng 5 lần so trước khi có Chỉ thị. Nhiều tỉnh, thành phố đóng góp nguồn thu quan trọng cho ngân sách địa phương, đóng góp và xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo bền vững. Lực lượng trực tiếp đưa lao động Việt Nam đi nước ngoài phát triển.