Công văn nêu rõ, theo đề nghị của Ban Tuyên giáo và Trường chính trị một số tỉnh, thành phố về việc thẩm định và cho ý kiến kết luận về ngày thành lập ba tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam, để thống nhất mốc thời gian ra đời các tổ chức tiền thân của Đảng Cộng sản Việt Nam trong công tác nghiên cứu, biên soạn, tuyên truyền, giáo dục lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam; cập nhật những kết quả mới nhất về vấn đề này, Viện Lịch sử Đảng trả lời chính thức như sau:

1. Đông Dương Cộng sản Đảng ra đời ngày 17/6/1929 tại số nhà  312 phố Khâm Thiên (Hà Nội), trong Hội nghị gồm hơn 20 đại biểu các tổ chức cộng sản ở các tỉnh Bắc Kỳ. Về cơ bản, các công trình đã xuất bản đều thống nhất mốc thời gian này.

2. Do sự phân hóa của tổ chức Việt Nam cách mạng Thanh niên, một số chi bộ của An Nam Cộng sản Đảng đã được thành lập tại một số tỉnh Nam Kỳ trong thời gian từ tháng 8 đến tháng 10/1929. Tuy nhiên, An Nam Cộng sản Đảng chính thức ra đời tháng 11/1929 với việc thành lập Ban Lâm thời chỉ đạo ngày 7/11/1929 và đến ngày 15/11/1929, Ban Lâm thời chỉ đạo chuyển thành Ban Chấp hành Trung ương lâm thời của An Nam Cộng sản Đảng, đóng trụ sở tại Sài Gòn, gồm các đồng chí Châu Văn Liêm, Nguyễn Nghĩa (Nguyễn Thiệu), Ung Văn Khiêm, Đỗ Quảng, Huỳnh  Quảng, do Châu Văn Liêm làm Bí thư. Có Ban Chấp hành Trung ương, có đường lối chính trị được chính thức trình bày, ngày 15/11/1929 được xem là thời điểm chính thức thành lập An Nam Cộng sản Đảng.

3. Tháng 9/1929, những người cấp tiến trong tổ chức Tân Việt Cách mạng Đảng ra Bản Tuyên đạt về việc thành lập Đông Dương Cộng sản Liên đoàn. Sau một thời gian chuẩn bị, các đồng chí Nguyễn Xuân Thanh, Nguyễn Khoa Văn, Trần Hữu Chương, Lê Tiềm, Ngô Đức Đệ, Nguyễn Văn Tốn, Trần Đại Quả, Ngô Đình Mẫn… tổ chức Hội nghị chính thức thành lập Đông Dương Cộng sản Liên đoàn. Hội nghị họp trong những ngày cuối tháng 12/1929. Trong quá trình họp, trước nguy cơ bị lộ, Hội nghị di chuyển đến địa điểm mới. Trong khi di chuyển, các đại biểu dựu Hội nghị bị địch bắt tại Bến đò Trai, huyện Đức Thọ, Hà Tĩnh vào sáng ngày 1/1/1930. Những ngày cuối tháng 12/1929 là thời điểm hoàn tất quá trình thành lập Đông Dương Cộng sản Liên đoàn, được khởi đầu từ sự kiện công bố Tuyên đạt tháng 9/1929.

Nguồn tổng hợp: Tạp chí  Lịch sử Đảng (số 313 tháng 12/2016)