Từ lịch sử dân tộc, lịch sử thế giới, Bác thấy rõ vai trò của phụ nữ thế giới nói chung, phụ nữ Việt Nam nói riêng, Người rút ra kết luận: “xem trong lịch sử cách mệnh chẳng có lần nào là không có đàn bà tham gia” và khẳng định “An nam cách mệnh cũng phải có nữ giới tham gia mới thành công”, “phụ nữ chiếm một nửa tổng số nhân dân ta”, “nếu phụ nữ chưa được giải phóng thì xã hội chưa được giải phóng”, “nếu không giải phóng phụ nữ là xây dựng chủ nghĩa xã hội chỉ một nửa”.

Tuy Bác Hồ không viết những tác phẩm lớn về vấn đề phụ nữ và vai trò của phụ nữ, nhưng từng nơi, từng lúc trong các tác phẩm của mình Người đã có 745 lần nhắc đến từ “nữ”, trong đó có 440 lần là “phụ nữ”, 20 lần là “thiếu nữ”, 3 lần là “thanh nữ” và để chỉ “cán bộ phụ nữ”, “vấn đề phụ nữ”, “công tác phụ nữ”… Có 726 lần Người nhắc đến từ “bà” trong các khái niệm “bà cụ”, “cụ bà”, “bà mẹ”, “bà già, trẻ em”, “Bà Trưng”, “Bà Triệu” và bà với tư cách là một nhân vật cụ thể. Có 255 lần Người nhắc đến từ “gái” trong các khái niệm “em gái”, “cháu gái”, “bé gái”, “dân quân gái”, “thanh niên gái”, “y tá gái”… Người cũng có 226 lần nhắc đến từ “mẹ” và 169 lần nhắc đến  từ “vợ”…

Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Phụ nữ ta chẳng tầm thường. Đánh đông dẹp Bắc làm gương để đời”. Chính vì vậy, nét đặc biệt trong tư tưởng Hồ Chí Minh về giải phóng phụ nữ là Người đặt vấn đề giải phóng phụ nữ trong cuộc đấu tranh giải phóng dân tộc. Người chỉ rõ: “Nếu không giải phóng phụ nữ thì không giải phóng một nửa loài người. Nếu không giải phóng phụ nữ là xây dựng chủ nghĩa xã hội chỉ một nửa”. Người nhấn mạnh: “chúng ta làm cách mạng là để tranh lấy quyền bình đẳng, trai gái đều mang quyền như nhau”. Theo quan điểm của Người, giải phóng phụ nữ trước hết là giải phóng về chính trị bởi vì trong hoàn cảnh nước mất, nhà tan, phụ nữ là người bị đọa đày đau khổ nhất, khi dân tộc được giải phóng “là lúc chị em phải cố gẳng để kịp nam giới, để xứng đáng mình là một phần tử trong nước, có quyền bầu cử và ứng cử”. Bởi thế sau khi Cách mạng Tháng Tám năm 1945 thành công, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chỉ đạo xây dựng Hiến pháp và Luật Hôn nhân gia đình. Điều 9 Hiến pháp năm 1946 ghi: “Đàn bà ngang quyền với đàn ông về mọi phương diện”; Điều 1 Luật Hôn nhân và gia đình năm 1959 xác định: “Nhà nước bảo đảm việc thực hiện đầy đủ chế độ hôn nhân tự do và tiến bộ, một vợ một chồng, nam nữ bình đẳng, bảo vệ quyền lợi của phụ nữ và con cái, nhằm xây dựng những gia đình hạnh phúc, dân chủ và hòa thuận, trong đó mọi người đoàn kết, thương yêu nhau, giúp đỡ nhau tiến bộ”.

Bên cạnh việc đề cao vai trò của phụ nữ và nhắc nhở phụ nữ cũng phải tự vươn lên để khẳng định vị trí của mình trong xã hội thì Người cũng rất quan tâm đến vấn đề bình đẳng nam nữ, Người kịch liệt phê phán tình trạng chồng đánh vợ và khẳng định đây là một tệ nạn về đạo đức và vi phạm pháp luật: “Đàn ông là người công dân, đàn bà cũng là người công dân, dù là vợ chồng, người công dân này đánh người công dân khác tức là phạm pháp”. Người chỉ dạy: “Đàn ông phải kính trọng phụ nữ. Nhưng Bác nghe nói vẫn có người đánh chửi vợ! Đó là một điều đáng xấu hổ. Như thế thì còn gì là tình nghĩa vợ chồng? Như thế là phạm pháp, là cực kỳ dã man”, và Người yêu cầu “những thói dã man đánh vợ và ép con cần phải chấm dứt. Lợi quyền của phụ nữ cần được thật sự bảo đảm”.Chị em phụ nữ phải “xóa bỏ cái tâm lý tự ti và ỷ lại; phải có ý chí tự cường, tự lập; phải nâng cao lên mãi trình độ chính trị, văn hóa, kỹ thuật”. Người yêu cầu phải tự mình phấn đấu giữ gìn quyền bình đẳng với đàn ông, phải “gắng học tập chính trị, học tập văn hóa, kỹ thuật, nâng cao tinh thần yêu nước và giác ngộ xã hội chủ nghĩa, hăng hái thi đua thực hiện “cần kiệm xây dựng Tổ quốc, cần kiệm xây dựng gia đình”, đoàn kết chặt chẽ, ra sức tham gia sự nghiệp xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, đấu tranh thống nhất nước nhà và giữ gìn hòa bình thế giới”.

Xúc động biết bao khi trong bản Di chúc lịch sử gửi lại cho muôn đời sau, Chủ tịch Hồ Chí Minh không quên vai trò của người phụ nữ trong chiến đấu, sản xuất và Người đã căn dặn: “Đảng và Chính phủ cần có kế hoạch thiết thực để bồi dưỡng, cất nhắc và giúp đỡ để ngày càng thêm nhiều phụ nữ phụ trách mọi công việc kể cả công việc lãnh đạo”.

Tự hào khi được Chủ tịch Hồ Chí Minh dành cho sự quan tâm đặc biệt, hơn ai hết, toàn thể phụ Việt Nam ngày nay càng phải quyết tâm nêu cao vai trò, trách nhiệm của mình trong các phong trào thi đua yêu nước, nguyện không phụ sự tin cậy của Bác và truyền thống phụ nữ Việt Nam “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang”, đồng thời đẩy nhanh công cuộc công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội nhập quốc tế. Với đà tiến bộ và phát triển toàn diện hiện nay, nhất định phụ nữ ta sẽ tiếp tục phát huy được truyền thống “Anh hùng, bất khuất, trung hậu, đảm đang” để đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước, đồng thời luôn là chỗ dựa tin cậy cho mỗi mái ấm gia đình.

 

1. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội, 2000, tập 2.

2. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội, 2000, tập 6.

3. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội, 2000, tập 12.

4. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội, 2000, tập 10.

5. Hồ Chí Minh, Toàn tập, Nxb Chính trị Quốc gia Hà Nội, 2000, tập 9.

6. Học viên Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh. Khoa học giới những vấn đề lý luận và thực tiễn. Nxb Chính trị - Hành Chính, Hà Nội, 2008.

7. Viện Chủ nghĩa xã hội khoa học. Những vấn đề giới từ lịch sử đến hiện đại. Nxb Lý luận chính trị, Hà Nội 2007.